Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008

Πόσα κερδίζεις μ' ένα OSCAR

της Ελεωνόρας Ορφανίδου

Αν τα Οσκαρ είναι η τιμή που επιφυλάσσει το Χόλιγουντ στον εαυτό του, οι ταινίες που φθάνουν ώς εκεί τι είναι;

Μπορεί οι Αμερικανοί να βαυκαλίζονται ότι βραβεύουν (αφού πρώτα παράγουν) τα καλύτερα φιλμ της χρονιάς, αλλά εμείς οι υπόλοιποι δεν είμαστε... αμερικανάκια! Πέρα από το γεγονός ότι η αποψινή τελετή αφορά, κατά 99%, μόνο το αγγλόφωνο σινεμά, είναι διαπιστωμένο ότι η Ακαδημία του Κινηματογράφου χάνει πολλές φορές την μπάλα, είτε βραβεύοντας μετριότητες, είτε αφήνοντας απ' έξω αριστουργήματα. Τι είναι λοιπόν μια ταινία που φτάνει στα Οσκαρ; Πάνω απ' όλα πολύφερνη.

Στο Χόλιγουντ δεν κάνουν ταινίες μόνο για το ονόρε, κι αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Ακόμη και οι πιο καλλιτεχνικές δημιουργίες κυριαρχούνται από την προσδοκία της αποδοχής τους από το κοινό. Μια ταινία που θα φτάσει στις υποψηφιότητες των Οσκαρ θα κερδίσει αυτή την ευκαιρία. Και όσο πιο «δύσκολη» είναι για το μεγάλο κοινό τόσο το καλύτερο. Η διαπίστωση ανήκει σε ερευνητή αμερικανικού πανεπιστημίου, ο οποίος με στοιχεία και νούμερα ανέλυσε μια τελετή και μια διαδικασία που εμείς απολαμβάνουμε από την τηλεόραση, νομίζοντας ότι βλέπουμε τον βασιλιά του σόου να μας δείχνει απλώς την εκλεκτή πραμάτεια του. Ο κύριος Ράντι Νέλσον, λοιπόν, καθηγητής οικονομικών στο Κόλμπι Κόλετζ, διαπίστωσε ότι μια ταινία που φθάνει στα Οσκαρ κόβοντας στο μεταξύ πάρα πολλά εισιτήρια κερδίζει τη δόξα και ολίγον τι από χρήμα, διότι έπιασε ήδη οροφή και δεν μπορεί να ανεβάσει θεαματικά τα κέρδη της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο «Αρχοντας των δαχτυλιδιών» του 2003, που δεν ανέβασε καθόλου τις εισπράξεις του στις ΗΠΑ, παρ' ότι μάζεψε πλήθος βραβείων, γιατί την είχαν δει όλες οι αμερικανικές οικογένειες μαζί με τα κατοικίδιά τους.

Μια ταινία όμως που δεν την είδε το κοινό, θεωρώντας την δύσκολη, όταν φθάνει στις μεγάλες υποψηφιότητες ή στο χρυσό αγαλματίδιο, ξεκινάει μια δεύτερη καριέρα, και είναι αυτή η περίοδος που της αποφέρει κέρδη.

* Δύο φορές μόνο δεν συνέβη αυτό: το 1998, με τη «Λεπτή κόκκινη γραμμή», και το 1999, με το «Insider». Φέτος, αλλά για άλλο λόγο, δεν κέρδισε οικονομικά η ταινία «Ray», καθώς μόλις μια εβδομάδα μετά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της κυκλοφόρησε κιόλας σε DVD.

* Κατά τ' άλλα, οι «δύσκολες» για τα αμερικανικά γούστα ταινίες «Million dollar baby» του Κλιντ Ιστγουντ και «Sideways» του Ελληνοαμερικανού Αλεξάντερ Πέιν, είναι κατά τους ειδικούς οι κερδισμένες της χρονιάς. Εως την ημέρα της ανακοίνωσης των υποψηφιοτήτων τους ως καλύτερων ταινιών είχαν κάνει εξήμισι και είκοσι έξι εκατομμύρια δολάρια αντιστοίχως. Τι έγινε μετά; Το πρώτο Σαββατοκύριακο μετά τις ανακοινώσεις, το «Million dollar baby» έκανε 11,3 εκατομμύρια δολάρια, βγάζοντας πια τα έξοδά του. Ανάλογη ήταν και η διαδρομή του «Sideways». Το «Vera Drake», που διεκδικεί Οσκαρ σκηνοθεσίας, σεναρίου και πρώτου γυναικείου ρόλου, διπλασίασε τα εισιτήρια που έκοψε στις αμερικανικές αίθουσες. Τα «Aviator», «Finding Neverland» ανέβασαν τα εισιτήριά τους κατά 55% και 121%, ποσά που ξεπερνούν κατά πολύ τις επιδόσεις των άλλων, αλλά είχαν άλλα έξοδα και άλλες προσδοκίες για κέρδη, σε σύγκριση με τις μικρές παραγωγές. Μετά δε το πρώτο Σαββατοκύριακο επανήλθαν στις κανονικές τους επιδόσεις.

* Το μεγάλο μπουμ έκανε, το 2001, η «μικρή» ταινία «Ο χορός των τεράτων», για την οποία η Χάλε Μπέρι κέρδισε το Οσκαρ ερμηνείας. Εως την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της, είχε κόψει εισιτήρια αξίας 18 εκατομμυρίων δολαρίων. Αμέσως μετά έφτασε τα 30 εκατομμύρια μόνο στην Αμερική και έκανε διεθνή καριέρα, που ακόμη συνεχίζεται μέσω των βίντεο κλαμπ. Πρόεδρος ανεξάρτητης εταιρείας παραγωγής δήλωσε στον Hollywood reporter ότι μια ταινία που κόβει μέχρι την υποψηφιότητά της έως πενήντα εκατομμύρια δολάρια σε εισιτήρια, αμέσως μετά διπλασιάζει τα κέρδη της.

Επιπροσθέτως, τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δολάρια κερδίζει μια ταινία με υποψηφιότητα στους πρώτους ρόλους, ενώ ανεβάζει στα ύψη και τον ηθοποιό. Πάντα; Οχι, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. «Ο χορός των τεράτων» έκανε για παράδειγμα αστέρι πρώτου μεγέθους την Μπέρι, η οποία αμέσως έγινε κορίτσι του Τζέιμς Μποντ με τις ανάλογες αποδοχές, και σε δόξα, και σε χρήμα.

* Το αυτό συνέβη με τη Σαρλίζ Θέρον που κέρδισε το χρυσό αγαλματίδιο για το «Monster» και ανέβασε τον μισθό της από 3 εκατομμύρια δολάρια ανά ταινία σε 8. Ο Σον Πεν, όμως, μαρκαρισμένος ως «ποιοτικός», δεν κατάφερε να ανεβάσει το κασέ του, παρά το περσινό «Mystic river», ούτε να εξασφαλίσει ρόλους σε μπλοκμπάστερ που θα τον έκαναν δημοφιλή στην Αμερική.

* Οι υποψηφιότητες και τα βραβεία, λένε οι αμερικανοί παραγωγοί, δεν σε κάνουν σταρ, και προβάλλουν ως πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Χίλαρι Σουόνγκ, που έχει κερδίσει Οσκαρ για το «Boys don't cry» και διεκδικεί δεύτερο χρυσό αγαλματίδιο για το «Million dollar baby».

Οπως δήλωσε διάσημος παραγωγός στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», «δεν μ' ενδιαφέρουν τα Οσκαρ της, ούτε το γεγονός ότι είναι πραγματικά καταπληκτική ηθοποιός· η γυναίκα δεν είναι σταρ». Η Σουόνγκ δεν εξαργύρωσε τις επιδόσεις της στη δραματική τέχνη, ούτε σε δόξα, ούτε σε χρήμα. Εξακολουθεί να δουλεύει σε μικρές παραγωγές και είναι ελάχιστα γνωστή στο κοινό των μεγάλων κινηματογραφικών αιθουσών.

* Οι δεύτεροι ρόλοι αφήνουν μόνο τα δάκρυα και τη συγκίνηση την ώρα της απονομής. Ποτέ δεν προσέθεσαν εισπράξεις στις ταινίες, ούτε χρήματα και δόξα στους ερμηνευτές. Ισως μόνο κάποια αχνή προσδοκία ότι το μέλλον θα φέρει και τα δύο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα φέτος, το «Closer», με τις δύο υποψηφιότητες, του Κλάιβ Οουεν και της Νάταλι Πόρτμαν. Στο box office δεν υπήρξε αλλαγή.

Τα Οσκαρ σκηνοθεσίας και σεναρίου και οι ανάλογες υποψηφιότητες ανεβάζουν τον κύκλο των εσόδων μιας ταινίας, αλλά οι σκηνοθέτες τι κερδίζουν;

* Οι άσημοι, την πιθανότητα να περάσουν στις μεγάλες παραγωγές και να βγάλουν λεφτά. Οι άλλοι, το να κάνουν το όνειρο της ζωής τους ταινία και, ενίοτε, να... καταστραφούν. Ο Μάικλ Τσίμινο το 1978 κέρδισε Οσκαρ για τον «Ελαφοκυνηγό» και χωρίς κανενός είδους περιορισμό γύρισε το «Haven's gate», μια τεράστια εισπρακτική αποτυχία που τον έριξε στη μαύρη λίστα αυτών που παίρνουν χωρίς να φέρνουν δολάρια. Και του Στίβεν Σόντερμπεργκ δεν του πήγε καλά το Οσκαρ για το «Traffic». Το «Solaris», η επόμενη ταινία του, ήταν μέτριο σε όλα και πήγε μέτρια στην αγορά, παρά το γεγονός ότι πρωταγωνιστούσε ένα αστέρι πρώτου μεγέθους, ο Τζορτζ Κλούνεϊ.

Για να μιλήσουμε, όμως, για τον κανόνα αντί για τις εξαιρέσεις, σκηνοθέτες και σεναριογράφοι μέσα από μια υποψηφιότητα ή ένα Οσκαρ κερδίζουν τα χρήματα για την επόμενη ταινία τους, μαζί με τη δυνατότητα να περάσουν την έμπνευσή τους στον κινηματογράφο. Ας μην ξεχνιόμαστε. Αυτή η ελευθερία έκανε το σινεμά τέχνη, αυτούς δημιουργούς και εμάς σινεφίλ!


7 - 27/02/2005

Δεν υπάρχουν σχόλια: