της Ελεωνόρας Ορφανίδου
Οταν ο στρατιώτης Βιτ της «Λεπτής κόκκινης γραμμής» Τζιμ Καβίζελ φόρεσε το ακάνθινο στεφάνι, χάριν της νέας ταινίας του Μελ Γκίμπσον, «Τα πάθη του Χριστού», που θα δούμε σε λίγες μέρες, θα σκέφτηκε «να η ευκαιρία». Τι δεν σκέφτηκε;
Τυχαίο ή μοιραίο; Οι μισοί πάντως μάλλον το μετάνιωσαν, συμπεριλαμβανομένου του Ρόμπερτ Πάουελ, του πιο γνωστού Ιησού του κόσμου, που πρωταγωνίστησε το 1978, στην τηλεταινία του Τζεφιρέλι «Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ».
Ο πάπας , τότε, δεν είπε «Είναι όπως ήταν». Το είπε, κατά την ειδική προβολή στο Βατικανό, για την ταινία του Γκίμπσον, η οποία εξιστορεί τις δώδεκα τελευταίες ώρες του Ιησού Χριστού, έως και τη Σταύρωσή του. «Ηθελα να κάνω αυτή την ταινία εδώ και δέκα χρόνια, ήταν μια βαθιά ανάγκη μου» δήλωσε ο Γκίμπσον, ο οποίος ανέλαβε εκτός από τη σκηνοθεσία , την παραγωγή και το σενάριο.
Ο σκηνοθέτης του «Braveheart» μελέτησε προσεκτικά τις προηγούμενες ταινίες που έγιναν για τα θεία πάθη και μόνο καλά λόγια είχε να πει για τους Παζολίνι και Σκορσέζε. Παραδέχθηκε ότι το «Passion of the Christ» είναι βίαιη ταινία αλλά, δικαιολογήθηκε, «μιλάμε για μια σταύρωση. Πώς να γλυκάνεις ένα τέτοιο μαρτύριο!».
Οι ηθοποιοί του, πάντως, εκτός από τα ρωμαϊκά βασανιστήρια είχαν και άλλη βάσανο: να μάθουν τις ατάκες τους στα αραμαϊκά, τα λατινικά και τα εβραϊκά, καθώς οι διάλογοι έχουν γραφτεί στις γλώσσες που μιλούσαν εκείνη την εποχή στη ρωμαϊκή επαρχία της Παλαιστίνης. Τα γυρίσματα έγιναν στην Ιταλία, στα στούντιο της Τσινετσιτά και, κατά τον σκηνοθέτη, η φωτογραφία είναι εμπνευσμένη από τους πίνακες του Καραβάτζιο. Οσον αφορά τους ηθοποιούς, εκτός από τον «Ιησού» Τζιμ Καβίζελ, παίζουν η Ρουμάνα Μ. Μόργκενστερν (στο ρόλο της Θεομήτορος) και η Μόνικα Μπελούτσι (ως Μαρία Μαγδαληνή φυσικά).
Αν όντως ο Γκίμπσον έχει γυρίσει την πολιτικώς ορθή για το Βατικανό άποψη του θείου δράματος (οι ανά τον κόσμο Εβραίοι πάντως διαφωνούν) ο Τζιμ Καβίζελ θα είναι το νέο αγγλοσαξονικό πρότυπο του Ιησού, τουλάχιστον γι' αυτό το Πάσχα, αν και ο Ρόμπερτ Πάουελ του Τζεφιρέλι δύσκολα θα χάσει τα πρωτεία! «Δυστυχώς», έχει πει εξάλλου ο Πάουελ, «το κοινό με ταύτισε απόλυτα με τον ρόλο του Χριστού. Κανείς δεν ξέρει ότι έχω βραβευτεί στο Φεστιβάλ της Βενετίας ή ότι έχω κάνει καλύτερες δουλειές από την ταινία του Τζεφιρέλι».
Η αλήθεια είναι ότι την παγκόσμια αναγνώριση που του προσέφερε ο ρόλος του Ιησού δεν την εξαργύρωσε παρά μόνο πρόσκαιρα. Τα τελευταία χρόνια της καριέρας του μάλιστα έκανε στροφή σε κωμικούς ρόλους, προσπαθώντας να αποταχθεί, ανεπιτυχώς, τον Χριστό! Ο Τζιμ Καβίζελ δεν ξέρει ακόμη τι απ' όλα αυτά τον αφορά. Ξεκινώντας την καριέρα του το 1991, με την ταινία του Γκας Βαν Σαντ «Το δικό μου Αϊντάχο», είχε την τύχη να συμμετάσχει σε ταινίες όπως «Ο Βράχος» και «Λεπτή κόκκινη γραμμή» και δικαιούται να ονειρεύεται ένα λαμπρό μέλλον.
Πλην του Μαξ Φον Σίντοφ και του Γουίλεμ Νταφόε, όμως, κανείς εκ των κινηματογραφικών ή τηλεοπτικών Χριστών δεν έκανε σπουδαία καριέρα. Κάποιοι δεν ξανάπαιξαν ποτέ, άλλοι πέθαναν νωρίς! Δεν ήθελε και πολύ: ύστερα από τουλάχιστον 58 Χριστούς, δημιουργήθηκε ένας μύθος γύρω από την κατάρα του ρόλου!
Δύο φορές Ιησούς
*Ο πρώτος κινηματογραφικός Χριστός ήταν ο Φρανκ Ράσελ, ο οποίος υποδύθηκε τον Ιησού το 1897, αλλά ο πρώτος που έκανε εντύπωση ήταν αυτός της «Μισαλλοδοξίας» του Γκρίφιθ, τον οποίο υποδύθηκε ο Χάουαρντ Γκέι . Προφανώς του άρεσε, διότι δυο χρόνια μετά, το 1918, σκηνοθέτησε τον εαυτό του ως Ιησού στην ταινία. Είναι ο μοναδικός ηθοποιός που υποδύθηκε τον Χριστό δύο φορές.
*Η πρώτη πραγματικά διάσημη ταινία για τον Ιησού ήταν «Ο Βασιλεύς των βασιλέων» του Σεσίλ Ντε Μιλ.
Στον ρόλο ο Η. Β. Warner, ο οποίος το 1927 είδε, χάρη στην ταινία, την καριέρα του να απογειώνεται. Λίγα χρόνια μετά, το 1937, προτάθηκε έως και για Οσκαρ. Κάνοντας όμως το μεγάλο απολογισμό το 1956, όταν σταμάτησε να κάνει σινεμά, δήλωσε ότι ο Χριστός έβλαψε την καριέρα του, τον έκανε πολυάσχολο με αποτέλεσμα να μην αφήσει πίσω του καλές ερμηνείες.
*Δραματικά χειρότερη ήταν η εξέλιξη του Τζέφρι Χάντερ, του Ιησού στην επανέκδοση της ταινίας «Ο Βασιλεύς των βασιλέων» το 1961. Ενώ έως τότε είχε μια πολύ καλή πορεία, μετά τον Χριστό έγινε ένας από τους πρώην λαμπερούς νέους ηθοποιούς των ΗΠΑ που μετακόμισαν στις ευρωπαϊκές ταινίες. Ηταν μόλις 33 ετών. Εννέα χρόνια μετά σκοτώθηκε πέφτοντας μέσα στο ίδιο του το σπίτι.
*Πολύ νέος έφυγε και ο Γκράχαμ Τσάπμαν, ο Μεσσίας των Μόντι Πάιθονς στη «Ζωή του Μπράιαν», μια κωμική παραβολή της Βίβλου του 1979. Το βρέφος που, κατά την ταινία, γεννήθηκε σε μια φάτνη δίπλα σε αυτήν του Ιησού, πέθανε από καρκίνο στα 48 του.
*Ελάχιστοι θυμούνται τον Ιησού στην ταινία του Ρίτσαρντ Φλάισερ «Βαραββάς» με τον Αντονι Κουίν, και δικαίως! Ηταν ο Ρόι Μαγκάνο, αδελφός της Σιλβάνα Μαγκάνο και κουνιάδος του παραγωγού Ντίνο Ντε Λαουρέντις, αλλά, κάτι ο ρόλος που ήταν μικρός, κάτι που η ταλαντούχα της οικογένειας ήταν η μεγάλη αδερφή, δεν τον κράτησαν στη μνήμη του κοινού.
*Το 1973 γυρίζεται το «Godspell», μια σύγχρονη εκδοχή των Γραφών και της Σταύρωσης με πρωταγωνιστή το αστέρι του Μπρόντγουεϊ Βίκτορ Γκέρμπερ. Ηταν η πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση, την οποία ακολούθησε μια ακόμα μέτρια καριέρα. Το σημαντικότερο που κατάφερε ήταν η συμμετοχή του στον «Τιτανικό».
*Τι θα μπορούσε να πει και ο Τεντ Νίλεϊ, ο πρωταγωνιστής του Νόρμαν Τζούισον στη ροκ όπερα! Ηταν υποψήφιος για τη Χρυσή Σφαίρα ανδρικής ερμηνείας σε μιούζικαλ και για τη Χρυσή Σφαίρα πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού. Επαιξε άλλες τρεις φορές στο σινεμά και... τέλος. Ερμήνευσε τον ίδιο ρόλο σε πάρα πολλά θέατρα και τώρα κάνει δικές του παραγωγές. Στην επανέκδοση της ίδιας ταινίας το 2000, σε σκηνοθεσία Γκέιλ Εντουαρντς, πρωταγωνιστεί ο Γκλεν Κάρτερ. Στη φιλμογραφία του δεν υπάρχει άλλη ταινία.
*Μια χρονιά νωρίτερα, το 1999, υποδύεται τον Ιησού στο «Jesus», μια μίνι σειρά του Ρότζερ Γιανγκ, ο Τζέρεμι Σίστο. «Με διάλεξαν γιατί είμαι όμορφος και ακόμη μου λένε στα μπαρ να μετατρέψω το νερό σε κρασί. Αλλά δεν με νοιάζει, εγώ απλώς έπαιξα έναν ρόλο».
Ο Σίστο δεν φοβάται το μύθο, είναι πολύ νέος ακόμη, αλλά ο πρωταγωνιστής του καναδού σκηνοθέτη Ντενίς Αρκάν, Λοτέρ Μπλουτό, έχει αρχίσει να το σκέπτεται. Μετά τον «Ιησού από το Μόντρεαλ», που πήρε Οσκαρ ξένης ταινίας και τον έκανε διάσημο, συμμετείχε στο «Ορλάντο» στον «Αγγλο ασθενή», αλλά ακόμη περιμένει τον μεγάλο ρόλο. Ο Μπλουτό έπαιζε έναν ηθοποιό που υποδύονταν τον Χριστό έως τη στιγμή που άρχισε να πιστεύει ότι... είναι.
*Το 1988 ήταν η χρονιά του Γουίλεμ Νταφόε, που υποδύθηκε τον Χριστό στον «Τελευταίο Πειρασμό» του Σκορσέζε, βασισμένο στο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη. Ηταν τέτοιες οι αντιδράσεις, που κανένας δεν τον ταύτισε με το Χριστό, παρά την πολύ καλή ερμηνεία και την ομοιότητα που έφτιαξε η Δύση για τον θεάνθρωπο.
*Οσον αφορά τον Μαξ φον Σίντοφ, είναι σίγουρο, δεν είχε την κατάρα πάνω του. Πρωταγωνίστησε το 1965 στην «Ωραιότερη ιστορία του κόσμου» που σκηνοθέτησαν ο Τζορτζ Στίβενς και ο Ντέβιντ Λιν. Ηδη γνωστός στην Ευρώπη από τις ταινίες του Μπέργκμαν, έγινε διάσημος και στην Αμερική χάρη στον ρόλο του Χριστού. Η καριέρα του απογειώθηκε και το Χόλιγουντ τον είδε και ως... «Εξορκιστή» στην ομότιτλη ταινία.
Χριστός, σκακιστής και... σκούρος
*Η πιο ξεχωριστή περίπτωση όμως βρίσκεται στο «Κατά Ματθαίον ευαγγέλιο» του Παζολίνι. Δεν είναι μόνο η μαρξιστική οπτική της ταινίας, ούτε οι ερασιτέχνες ηθοποιοί: Ο πρωταγωνιστής, Ενρίκε Ιραζόκι (ένας ισπανός φοιτητής), είναι ένας μελαψός Ιησούς που σπάει την αγγλοσαξονική εικόνα του θεανθρώπου. Με τι ασχολείται; Ο Ιραζόκι είναι πολύ γνωστός, αλλά όχι στο Χόλιγουντ: Θεωρείται ένας από τους διασημότερους σκακιστές που γυρίζουν τον κόσμο και παίζουν με αντίπαλους υπερυπολογιστές, ακόμη πιο διάσημους, σαν τον Deep Blue της ΙΒΜ. Παλιές θρησκείες και νέες...
*Ο «δικός» μας Χριστός δεν αποτέλεσε εξαίρεση! Ο Αλέξης Γκόλφης, που πρωταγωνίστησε στο σίριαλ του Γεωργιάδη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», είδε την καριέρα του να δύει σχεδόν μόλις έβγαλε το χιτώνα. Λίγη τηλεόραση, λίγο σινεμά, και μετά μακρά απουσία για να τον ξαναβρούμε ως ιδιοκτήτη μπαρ. «Υπάρχει», μας είχε δηλώσει πριν από χρόνια, «μια μεταφυσική ερμηνεία, την οποία δεν ενστερνίζομαι. Αλλά ο Χριστός του Καζαντζάκη με κυνήγησε και με κυνηγάει. Τώρα πια, δεν θέλω, όπως τότε, να αλλάξω τον κόσμο».
7 - 22/02/2004
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου