Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2008

Δεξιότερα της Δύσης



Της ΕΛΕΩΝΟΡΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ

Το 1907, σ' ένα χωριό της Αϊόβα, γεννήθηκε με το όνομα Μάριον Ρόμπερτ Μόρισον, ο άνθρωπος που ταυτίστηκε με το... ανάποδο της αμερικανικής δημοκρατίας, το αμερικανικό δηλαδή imperium. Εκατό χρόνια μετά, οι ΗΠΑ γιορτάζουν τη γέννησή του. Ο Ντιουκ Τζον Γουέιν παραμένει εικόνα και της σύγχρονης Αμερικής, η οποία υπό τον Τζορτζ Μπους προσπαθεί να παραμείνει αυτοκρατορία.

Τότε ο Νίξον υποστήριζε τα «δημοκρατικά» ιδεώδη στο Βιετνάμ, τώρα ο Μπους πολεμάει για τον... ελεύθερο κόσμο στο Ιράκ. Κι ο Τζον Γουέιν επανέρχεται στο αμερικανικό συλλογικό ασυνείδητο, όπως και την εποχή που ζούσε και υποστήριζε ότι:

*Οι Ινδιάνοι ήταν πολύ εγωιστές γιατί ήθελαν όλη την Αμερική δική τους.

*Οι μαύροι δεν έχουν εκπαιδευτεί στον αυτοσεβασμό και δεν πρέπει να έχουν δημόσια αξιώματα.

*Το Γουότεργκεϊτ θα μείνει στην ιστορία ως μια ασήμαντη λεπτομέρεια μπροστά στο υπόλοιπο μεγαλείο της διακυβέρνησης Νίξον.

*Οι καλλιτέχνες που μπήκαν στη μαύρη λίστα της επιτροπής Μακάρθι πρέπει να πάνε να ζήσουν στη Ρωσία με τους κομμουνιστές!

Γελάτε; Κι όμως, διάσημα πανεπιστήμια και ιδρύματα διοργανώνουν σεμινάρια και βραδιές αφιερωμένες στον διασημότερο καουμπόη όλων των εποχών, οι ταινίες και τα βιβλία για τη ζωή του επανεκδίδονται, σοβαρότατες εφημερίδες ανακαλύπτουν εκατό λόγους για να τον αγαπά το κοινό, το οποίο μάλιστα τον κατατάσσει τρίτο στη λίστα με τους δημοφιλέστερους αμερικανούς ηθοποιούς! Ο Τζον Γουέιν παραμένει για τον μέσο συμπατριώτη του η πατρική φιγούρα του Γουέστ, ο λευκός, ψηλός, γνήσιος Αμερικανός που πολέμησε για την Αμερική και τα ιδεώδη της.

Πολέμησε μόνο στην... οθόνη

Πολέμησε; Στην πραγματικότητα, ο Τζον Γουέιν πολέμησε από το Ρίο Γκράντε ώς το Βιετνάμ, αλλά... μόνο στο σινεμά και... στα όνειρά του. Οταν ήρθε η ώρα, απέφυγε με ανόητες δικαιολογίες τη στράτευση κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τη στιγμή που συνάδελφοί του όπως οι Τζέιμς Στιούαρτ και Κλαρκ Γκέιμπλ κατετάγησαν από τους πρώτους. Ο αιώνιος πιστολέρο επικαλέστηκε γυναίκα και παιδιά.

Η επιτροπή Μακάρθι που πέταξε τον κόκκινο εχθρό έξω από το Χόλιγουντ, πολλά χρωστάει στη δημόσια υποστήριξη του Τζον Γουέιν, ο οποίος μαζί με τον Γουόλτ Ντίσνεϊ και άλλους διάσημους στήριξαν με τον δημόσιο λόγο τους το έργο της! Ηταν τόσο βέβαιος ότι οι κομμουνιστές είχαν σκοπό να καταλάβουν το Χόλιγουντ, ώστε κατηγόρησε ευθέως τον σεναριογράφο του «Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές», Καρλ Φόρμαν, για φιλοκομμουνιστική δράση. Το γνωστό γουέστερν όντως αποτελεί μια πολιτική αλληγορία, για τον τρόμο της μακαρθικής περιόδου και ο Τζον Γουέιν απάντησε με την ταινία «Rio Bravo» σε σκηνοθεσία Χάουαρντ Χοκς. Εχει περίπου το ίδιο θέμα αλλά ο σερίφης δεν φοβάται να υπερασπιστεί την πόλη του ακόμη και μόνος, χωρίς να παρακαλάει τον κάθε δειλό κάτοικο ή να το συζητάει με τους παρανόμους.

Χρόνια μετά, το 1976, στο τελευταίο του φιλμ «Με το δάχτυλο στη σκανδάλη», αρνήθηκε να πυροβολήσει πισώπλατα έναν αντίπαλό του και ζήτησε αλλαγή στο σενάριο, διότι κανένας αμερικανός πατριώτης δεν θα το έκανε αυτό.

Το αντικομμουνιστικό του μένος πέρασε γρήγορα τα αμερικανικά σύνορα, μαζί με το άστρο του, που έγινε διεθνές, και ίσως δεν αποτελεί μύθευμα όλη αυτή η ιστορία περί διαταγής του Στάλιν και του Μάο Τσε Τούνγκ προς τις μυστικές τους υπηρεσίες να τον δολοφονήσουν. Υποτίθεται ότι ο ίδιος ο Χρουστσόφ όταν επισκέφθηκε τις ΗΠΑ, του εκμυστηρεύθηκε ότι αυτός ήρε, μετά τον θάνατο του Στάλιν, την εντολή δολοφονίας του. Μετά ήρθε το Βιετνάμ κι ο Τζον Γουέιν έκανε ό,τι μπορούσε για να πείσει τους Αμερικανούς ότι, εκτός από την Κορέα και τον 38ο παράλληλο, υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για πατριωτικούς αγώνες στο Βιετνάμ και τον 17ο. Ηταν ο μόνος άνθρωπος που τόλμησε εκείνη την εποχή να γυρίσει, να πρωταγωνιστήσει και να χρηματοδοτήσει ταινία υπέρ του πολέμου. Ηταν το προπαγανδιστικό «Πράσινα μπερέ», το οποίο όμως κατάφερε να αυξήσει κατά 25% το ποσοστό των εθελοντών που νόμισαν ότι στη Σαϊγκόν θα δοξάσουν την πατρίδα τους!

Δεκαεπτά χρόνια νωρίτερα, το 1951, στο επίσης προπαγανδιστικό ντοκιμαντέρ «Αυτή είναι η Κορέα» του Τζον Φορντ, περιέγραφε ως εξής μια επίθεση αμερικανικών βομβαρδιστικών με ναπάλμ: «Κάψτε τους, ψήστε τους, τηγανίστε τους»! Οι φίλοι του σινεμά προτιμούν να θυμούνται ότι έπαιξε υπέροχα στο «Η αιχμάλωτος της ερήμου» του Τζον Φορντ ή στο «Αληθινό θράσος» του Χένρι Χάθαγουεϊ (όπου πήρε και Οσκαρ).

Ο Τζον Γουέιν δάνεισε την εικόνα του στο ακραίο πρόσωπο της δεξιάς Αμερικής, αλλά παράλληλα αποτέλεσε ένα δυτικό σύμβολο ανδρισμού και πατριωτισμού. Η εικόνα του παραμένει πολύ δυνατή και σήμερα: Ο Ούγκο Τσάβες της Βενεζουέλας, ειρωνευόμενος τον Τζορτζ Μπους, λέει ότι περπατάει σαν τον Τζον Γουέιν! Κι απ' την άλλη ο Τζορτζ Μπους καμαρώνει, διότι θέλει να του μοιάζει!


7 - 15/07/2007



Δεν υπάρχουν σχόλια: