Βερν με ποπ κορν

Της ΕΛΕΩΝΟΡΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ

Το 1902 ο Ζορζ Μελιές, εκ των πρωτοπόρων του σινεμά, έδειξε στο κοινό τις δυνατότητες του «θαυμαστού νέου κόσμου» με ένα δεκαεξάλεπτο ταινιάκι υπό τον τίτλο «Ταξίδι στη Σελήνη», βασισμένο στα βιβλία του Ιουλίου Βερν. Τότε ήταν λίγο σαν θαύμα να μπορείς να δεις τις περιπέτειες του ανθρώπου στο φεγγάρι με κάτι άλλο εκτός από τη φαντασία σου.

Στιγμιότυπο από το καινούριο «Ταξίδι στο κέντρο της Γης».Σήμερα ο Βερν γίνεται όχημα για τις νέες τεχνολογίες, καθώς το «Ταξίδι στο κέντρο της Γης» που θα δούμε σε λίγες μέρες γυρίστηκε σε digital 3D φόρμα, αλλά είναι σαφές ότι η εποχή έχει άλλους μάγους κι άλλα θαύματα. Μπορεί πολλοί από μας να μεγαλώσαμε με τον Κάπτεν Νέμο αλλά σινεμά πηγαίνουν κυρίως αυτοί που μεγάλωσαν με τον Χάρι Πότερ και τον δαχτυλιδοκουβαλητή Φρόντο. Εκτός... Εκτός από τις περιπτώσεις που το Χόλιγουντ ενώνει γενεές, κοινώς μας μαζεύει όλους και μας στέλνει στις λεγόμενες οικογενειακές ταινίες! Η ταινία του Ερικ Μπρέβιγκ με τον Μπρένταν Φρέιζερ και τους Τζος Χάτσερσον και Ανίτα Μπρίεμ έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας καλής οικογενειακής περιπέτειας, συν τα ειδικά εφέ και το τρισδιάστατο που κάνουν πραγματικό face lift στην κλασική φανταστική ιστορία και μπορούν να προσελκύσουν το αμιγώς νεανικό κοινό, το οποίο αποτελεί και το μεγάλο κοινό του κινηματογράφου.Καιρός για ανανέωσηΟι εξερευνητές -θείος και ανιψιός- που θα βρεθούν στο κέντρο της Γης, ζουν στο σήμερα, ο ισλανδός οδηγός τους (ο σιωπηλός Χανς του Βερν) γίνεται η ισλανδή γκομενάρα Χάνα, και για να ικανοποιηθεί το αίτημα για μεγάλο θέαμα συνεργάστηκαν διακόσιοι καλλιτέχνες.Κατά τα άλλα, οι τρεις ήρωες ακολουθούν την κλασική διαδρομή από ένα ηφαιστειακό πέρασμα προς το κέντρο της Γης, όπου και βρίσκεται μια καταγάλανη λίμνη γεμάτη προϊστορικά πλάσματα και μια ζούγκλα όμοια με αυτή που περιγράφει ο Βερν στο βιβλίο του. Ο Μπρένταν Φρέιζερ ως καθηγητής Τρέβορ Αντερσον πρέπει να βρει το δρόμο της επιστροφής όταν διαπιστώνει ότι μια ηφαιστειακή έκρηξη είναι προ των πυλών! Η απόφαση να γυριστεί το φιλμ σε high definition 3D δεν είναι άσχετη με το φόβο ότι ο Βερν εκτός από κλασικός είναι και παλιομοδίτης. Η επιλογή ενός σκηνοθέτη που δεν έχει ξανακάνει ταινία μυθοπλασίας σχετίζεται ακριβώς με τη δεινότητά του στην τεχνολογία των τριών διαστάσεων (έχει γυρίσει ταινίες για θεματικά πάρκα) και στο χώρο των οπτικών εφέ. Σε αυτούς τους τομείς ο Μπρέβιγκ είναι από τους καλύτερους.

Αφίσες από παλιότερες ταινίες.Οι φόβοι των παραγωγών ότι ο πατέρας της σύγχρονης επιστημονικής φαντασίας χρειάζεται μια βοήθεια για να επιτελέσει το καθήκον του... στο ταμείο προέρχονται από το γεγονός ότι από το 1956 και το «Γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες» του Μάικ Τοντ δεν έχει καταφέρει να τραβήξει κόσμο στις αίθουσες! Φταίει; Την εποχή του Μελιές το φανταστικό σινεμά έδειχνε τη δυνατότητα του νέου μέσου, κι ο Βερν όλα αυτά που θα έφερναν τον άνθρωπο στον 20ό αιώνα. Κοιτάζοντας το «Ταξίδι στη Σελήνη» στο youtube (www.youtube.com) μπορείς να φανταστείς το δέος των ανθρώπων ενώπιον των οποίων πραγματοποιούνταν, έστω και εικονικά, ένα εξωφρενικό όνειρο. Ο Βερν προηγούνταν της εποχής του κατά έναν ολόκληρο αιώνα και το σινεμά το είδε:Οι ήρωές του το 1900 ήταν άνθρωποι του επόμενου αιώνα, ακόμη και πολιτικά (στο «Είκοσι χιλιάδες λεύγες υπό τη θάλασσα» ο πλοίαρχος Νέμο είναι κατά της αποικιοκρατίας).Στο «Γύρο του κόσμου», που ανταμείφθηκε με πέντε Οσκαρ, ο Ντέιβιντ Νίβεν ως Φιλέας Φογκ ταξιδεύει μαζί με τον υπηρέτη του Πασπαρτού ολόκληρο τον κόσμο σε ογδόντα ημέρες για να κερδίσει ένα στοίχημα στη λέσχη του. Το μισό σταρ σίστεμ της εποχής, από τον Φρανκ Σινάτρα έως τη Μάρλεν Ντίτριχ, περνά από το πανί, τότε που το σινεμά λάτρευε τις υπερπαραγωγές και τους μεγάλους ηθοποιούς. Υποβάλλοντας τα σέβη του ο Τοντ στον πιονέρο Μελιές, ξεκινάει την ταινία με σκηνές από το «Ταξίδι στη Σελήνη» του 1902 και κερδίζει εντυπώσεις, βραβεία και εισιτήρια.Αυτό ήταν το πιο πετυχημένο πέρασμα του Βερν στο σινεμά. Την επόμενη φορά που είδαμε τον Φιλέα Φογκ, το 2004, πρωταγωνιστής της ταινίας ήταν ο Πασπαρτού, τον οποίο υποδυόταν ο Τσάκι Τσαν και η ταινία βούλιαξε στην ανοησία της. Ακόμη και στο αμερικανικό box office έκανε εισπράξεις μόλις 24 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο Φιλέας Φογκ και ο Πασπαρτού, πάντως, παραμένουν, χάρη στο σινεμά, μαζί με τον Κάπτεν Νέμο οι δημοφιλέστεροι ήρωες του Βερν. Το γύρο του κόσμου σε 80 ημέρες έκαναν κινηματογραφικά ακόμη και οι απόγονοι του Φιλέα Φογκ, ο τέως Τζέιμς Μποντ Πιρς Μπρόσναν τον υποδύθηκε για την τηλεόραση, ενώ κάποιοι από τους Μόντι Πάιθον τον πήγαν στα πέρατα του κόσμου. Νέμο αλά ελληνικάΟσον αφορά τον Κάπτεν Νέμο, πρωταγωνίστησε σε δεκάδες περιπέτειες, άσχετες από τα βιβλία στα οποία τον τοποθέτησε ο δημιουργός του, δηλαδή στις «Είκοσι χιλιάδες λεύγες υπό τη θάλασσα» και στη «Μυστηριώδη νήσο». Η πιο σοβαρή και ελκυστική μεταφορά στη μεγάλη οθόνη των περιπετειών του κυβερνήτη του «Ναυτίλου» είναι αυτή του 1954 από τον Ρίτσαρντ Φλάισερ. Τον Νέμο υποδύεται ο Τζέιμς Μέισον και συμπρωταγωνιστούν ο Κερκ Ντάγκλας και ο Πολ Λούκας. Η ταινία αποτέλεσε την αφορμή αυτονόμησης του Νέμο από τη μυθοπλασία του Βερν και το πέρασμά του σε άλλες περιπέτειες, με τον «Ναυτίλο» να ταξιδεύει έως και στο Διάστημα... Ούτε μία ούτε δύο αλλά δεκαπέντε φορές ο Νέμο έγινε ταινία ή σίριαλ και πέρασε στο συλλογικό ασυνείδητο ως ο αντιήρωας που προτιμά την ελευθερία από τη συνάφεια με τους ανθρώπους. Τον υποδύθηκε έως και ο Ομάρ Σαρίφ το 1973, έως και ο Ινδός Ναζιρουντίν Σαχ, ένας σταρ του Μπόλιγουντ στη «Συμμαχία», το 2003, μια ταινία όπου διάφοροι σούπερ ήρωες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να σώσουν τον κόσμο από μια τεράστια απειλή. Ο Νέμο πριν ήταν μελαψός, τώρα είναι Ινδός, ο Βερν πάντως δεν μας λέει την εθνικότητά του, ούτε και το σινεμά μάς δίνει απαντήσεις. Βιβλία και ταινίες, όμως, έχουν σαφείς αναφορές στο... φιλελληνισμό του. Ο Νέμο ξέρει την ελληνική επανάσταση καθότι οι «20.000 λεύγες υπό τη θάλασσα» διαδραματίζονται λίγο πριν από την εποχή της ναυμαχίας του Ναβαρίνου. Αναφέρει την Μπουμπουλίνα, τη Μαντώ Μαυρογένους, θαυμάζει τον Κανάρη! Ο Φιλέας Φογκ, ο Πασπαρτού και ο Νέμο είναι μεγάλοι πρωταγωνιστές, ο καθηγητής Οτο Λίντεμπροκ δεν είναι! Στο «Ταξίδι στο κέντρο της Γης», το τρίτο πιο δημοφιλές κινηματογραφικό θέμα του Βερν, ο καθηγητής είναι απλώς αυτός που μας συστήνει τον μεγάλο ήρωα: την Εσω Γη, όπως θα θέλαμε να είναι, όταν παιδιά ανακαλύπταμε το ποταμάκι Χανς και τη θάλασσα Λίντεμπροκ. Κι ας ξέραμε ήδη ότι δεν υπάρχει, όπως ακριβώς και η Μέση Γη του Τόλκιν: και σήμερα τα παιδιά απλώς την επιθυμούν, σαν ένα όνειρο. Ο Τόλκιν, εξήντα τέσσερα έτη νεότερος του Βερν, τον διαδέχτηκε και στα παραμύθια, εκπροσωπώντας μια άλλη σχολή περιπετειών, μια άλλη κουλτούρα. Είναι όμως και οι δύο ακόμη εδώ, στο σινεμά και στις βιβλιοθήκες, γιατί είπαν ιστορίες σαν αυτή του ταξιδιού στο κέντρο της Γης, με καθηγητές που αφήνουν τις έδρες τους για λίγη περιπέτεια και ήρωες που σκέφτονται το θάνατο μόνο στην εξαιρετική περίπτωση που θα έρθει.
7 - 21/09/2008