Ο Σέρλοκ Χολμς ... στον φακό

της Ελεωνόρας Ορφανίδου

Το 1887, στον αριθμό 221β της οδού Μπέικερ, στο Λονδίνο, μετακόμιζε ο πιο διάσημος ντετέκτιβ του κόσμου: ο Σέρλοκ Χολμς, ένας μισογύνης πανεπιστήμων που μέσα σε λίγο καιρό έφερε σε απόγνωση όχι μόνο τους εγκληματίες αλλά και τον ίδιο τον δημιουργό του, τον συγγραφέα Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, και κατέστησε το βικτοριανό σπίτι της οδού Μπέικερ την πιο γνωστή στον λογοτεχνικό κόσμο λονδρέζικη κατοικία.

Στο σπίτι αυτό, το οποίο έχει μετατραπεί σε «Μουσείο Σέρλοκ Χολμς», σπεύδουν κάθε χρόνο χιλιάδες τουρίστες, μολονότι γνωρίζουν ότι ο ντετέκτιβ με το βιολί δεν έμενε ποτέ εδώ. Πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού υπήρξε μόνο στη φαντασία του δημιουργού του! Μέσα από τα βιβλία, όπως δείχνει και το σημερινό svcd του Discovery που προσφέρει η «Κ.Ε.», το σπίτι της οδού Μπέικερ έχει γίνει εξαιρετικά οικείο σε χιλιάδες ανθρώπους, όπως και ο διάσημος ένοικός του.

Οταν πέθανε ο Κόναν Ντόιλ, ο γιος του και στη συνέχεια και άλλοι έγραψαν ιστορίες γι' αυτόν, διανθίζοντάς τις με στοιχεία πιο προσωπικά. Το κοινό ήθελε να ξέρει πώς περνούσε τον καιρό του όταν δεν αναζητούσε δολοφόνους. Τις απαντήσεις γι' αυτόν τον σαρκαστικό, πεσιμιστή, ηθικολόγο και μισογύνη ντετέκτιβ, έδωσε ο άνθρωπος που τον αγάπησε περισσότερο απ' όλους, ο σύντροφός του στην περιπέτεια, δόκτορ Γουότσον.

Ο Χολμς, μας πληροφορεί ο Γουότσον, ξυπνάει την αυγή και αγαπά τους μακρινούς περιπάτους ή κλείνεται στο εργαστήριό του της χημείας. Πολλές φορές περνούν μέρες χωρίς να κουνηθεί από την καρέκλα του. Είναι οι δύσκολες μέρες της μορφίνης και της κοκαΐνης. Την περισυλλογή του συνοδεύουν οι ήχοι του βιολιού του -λατρεύει τον Μέντελσον- και, όταν δεν καπνίζει την πίπα του, ασκείται στο μποξ ή την ξιφασκία.

Η φιλομάθειά του τον έχει κάνει γνώστη αρκετών επιστημών, χωρίς να έχει σπουδάσει καμία συστηματικά. Σύμφωνα πάντα με τον Γουότσον, ο Χολμς είναι ειδικός στη λογοτεχνία του τρόμου και καλός γνώστης της φιλοσοφίας, της αστρονομίας, της βοτανολογίας και της νομικής επιστήμης. Ξέρει τα πάντα για τα ναρκωτικά και τα δηλητήρια, ενώ έχει πρακτικές γνώσεις γεωλογίας, χημείας και ανατομίας.

Ο Χολμς έγινε αγαπητός όχι μόνο γιατί ανακάλυπτε πάντα τους κακούς, αλλά και γιατί ο δημιουργός του του χάρισε μια ιδιαίτερη προσωπικότητα. Ακόμη και το γεγονός ότι είναι εθισμένος στα ναρκωτικά είναι στοιχείο της παρακμιακής του γοητείας. Ο Κόναν Ντόιλ, δίνοντας σάρκα στον Χολμς, εξέφρασε την παρακμή της βικτοριανής εποχής αλλά και το νέο που ερχόταν, τη δυναμική επιστροφή της λογικής στον υπό δημιουργία κόσμο του επόμενου αιώνα. Κι όταν αποφάσισε να τον σκοτώσει σε μια ελβετική χαράδρα, ήταν ήδη τόσο ζωντανός, ώστε οι ίδιοι οι αναγνώστες τον ανάγκασαν να τον αναστήσει.

Πολλά χρόνια μετά, το 1997, σε ολόκληρο τον κόσμο έγιναν εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του, ενώ κανείς δεν θυμήθηκε τα εκατό χρόνια του πνευματικού του πατέρα! Η Βασιλική Ακαδημία Φυσικών Επιστημών, όπως μετέδωσε το BBC, τίμησε τον Σέρλοκ Χολμς για τη συμβολή του στην εκλαΐκευση της χημείας. Ηταν η πρώτη φορά που απονεμήθηκε μετάλλιο σε ένα... φανταστικό πρόσωπο.

Ο ίδιος ο Χολμς ήξερε πως ήταν ξεχωριστός. «Είμαι», έλεγε, «ο καλύτερος στον κόσμο. Εχουμε στο Λονδίνο πολλούς ντετέκτιβ, στην αστυνομία και ιδιωτικούς. Και όλοι αυτοί, όταν κάνουν λάθος, έρχονται σε μένα». Μιλούσε για τους συγχρόνους του χωρίς να γνωρίζει ότι ο μεγεθυντικός φακός, το σκουφάκι και η πίπα του θα γίνονταν το παγκόσμιο σύμβολο των «λαγωνικών» διαχρονικά. Πριν από λίγα χρόνια η γαλλική εφημερίδα «Le Monde», σε ένα αφιέρωμά της τον χαρακτήρισε «ηλεκτρονικό υπολογιστή του 19ου αιώνα». Οπως φαίνεται, ο Σέρλοκ Χολμς θα βγάλει και τον 21ο...

7 - 07/03/2004