Ο Χριστός καταναλώνεται

Της ΕΛΕΩΝΟΡΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ


Εχουν περάσει πολλά χρόνια όχι μόνο από τότε που ο Καρτέσιος είπε το περίφημο «Cogito ergo sum» («Σκέπτομαι, άρα υπάρχω»), αλλά και από τότε που σταμάτησαν να πείθονται αρχικώς οι αστοί και μετά οι μικροαστοί ότι η σκέψη φτάνει για να επιβεβαιώσει την ύπαρξη. Το cogito (σκέπτομαι) έγινε consumo (καταναλώνω) και ο δυτικός άνθρωπος έγινε ένας κλασικός homo consumens.Μια νέα ταινία γύρω από την καταναλωτική μανία των Αμερικανών, κυρίως την εποχή των γιορτών, προπαγανδίζει υπέρ της αυτοσυγκράτησης και της επιστροφής στο χαμένο πνεύμα των Χριστουγέννων. Ιθύνων νους της ο Μόργκαν Σπάρλοκ, ο κύριος που τελικώς επέζησε των γυρισμάτων του «Super size me» και της διατροφής με χάμπουργκερ και τσιζ. Την άλλη φορά κόντεψε να τα κακαρώσει από τα Μπιγκ Μακ, τώρα τα βάζει με τον Μίκι Μάους: Αυτός, λέει, είναι ο Αντίχριστος!Ο Σπάρλοκ, παραγωγός του «What would Jesus Buy?» παρακολουθεί το ταξίδι ενός ακτιβιστή, του αιδεσιμότατου Μπίλι, ο οποίος μαζί με τη χορωδία γκόσπελ της εκκλησίας που φέρει τον πολύ χαρακτηριστικό τίτλο «Stop shopping church» (Σταματήστε να αγοράζετε), περιοδεύουν στα μεγάλα εμπορικά κέντρα και τις αγορές της Αμερικής κατά τη διάρκεια των εορτών, επιχειρώντας έως και... εξορκισμούς για να σώσουν τους εθισμένους Αμερικανούς από τη μανία των αγορών! Ο αιδεσιμότατος Μπίλι, μορφή στο χώρο του αμερικανικού ακτιβισμού, δεν ξέρουμε αν είναι κανονικός πάστορας, καθώς, όπως ο ίδιος λέει, το κολάρο του είναι σκυλίσιο και κάτω από την ιερατική του μπλούζα φοράει τον Μίκι Μάους, τον οποίο κάθε φορά επιδεικνύει ως τον κύριο υπεύθυνο για τον σύγχρονο αμερικανικό τρόπο ζωής. Ουρλιάζει μάλιστα στην Τάιμς Σκουέαρ της Νέας Υόρκης σε ντόπιους και τουρίστες πετώντας τα ρούχα του, ότι το Οστιν ή το Αρκανσο δεν έχουν καμία σχέση με τη Λιμνούπολη των κόμικς της Ντίσνεϊ. Ο σκηνοθέτης της ταινίας Ρομπ Βαν Αλκιμέιντ δείχνει τρομαγμένους περαστικούς να κλείνουν τα αφτιά τους στην πολύ πετυχημένη ομολογουμένως ατάκα του, «We all buying, we all dying» (όλοι ψωνίζουμε, όλοι πεθαίνουμε), αλλά και πολλούς να χειροκροτούν κρατώντας ανέμελα και τις τσάντες με τα ψώνια από του Ντιόρ! Ξοδεύουν ό,τι βγάζουνΣύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, η Αμερική έχει ξεπεράσει κάθε όριο. Ο Τζορτζ Μπους παραμονές των Χριστουγέννων κι ενώ η χώρα ήταν τελείως εκτός ρυθμών λόγω της τρομοκρατικής επίθεσης στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, υπενθύμισε με δημόσια δήλωσή του στους πολίτες το... πατριωτικό τους καθήκον, να βγουν δηλαδή και να τσακίσουν τα μαγαζιά. Κάθε χρόνο, από την παραμονή της Ημέρας των Ευχαριστιών έως και την Πρωτοχρονιά, οι Αμερικανοί ξοδεύουν μισό τρισεκατομμύριο δολάρια στα μαγαζιά. Πρώτη φορά από την εποχή του κραχ και του New Deal του Ρούσβελτ ξοδεύουν όλα όσα βγάζουν, και μάλιστα χωρίς ενοχές και συνειδητά, υπηρετώντας μια συλλογική εμμονή, μας λέει η ταινία, ενώ ο παραγωγός της σε συνέντευξη του στους «Τάιμς» υπογραμμίζει ότι όσο πιο πολλά καταναλώνουν τόσο πιο ανικανοποίητοι γίνονται. Ενας μέσος Αμερικανός τα Χριστούγεννα μπορεί να ξοδέψει με τις πιστωτικές του κάρτες μισθούς επτά μηνών!Ο αιδεσιμότατος Μπίλι Τάλεν δεν χαρίζεται στους συμπολίτες του: επί δέκα χρόνια τη στήνει έξω από τις διασημότερες αλυσίδες καταστημάτων και τραγουδά μαζί με τη χορωδία του για διάφορα καταναλωτικά και άχρηστα κατά την άποψη του αγαθά, όπως, π.χ., τα εσώρουχα Victoria Secret! Και βέβαια θέτει ευθέως το ερώτημα που αποτελεί και τίτλο της ταινίας: Τι από αυτά που αγοράσατε θα έπαιρνε ο Ιησούς για τις γιορτές; Κάπως έτσι φυλακίστηκε πάνω από εκατό φορές, μαζί με τη γυναίκα του και σύσσωμη τη χορωδία αλλά με τον ίδιο τρόπο έγινε και ταινία, έδωσε συνεντεύξεις σε όλους τους μεγάλους ραδιοφωνικούς σταθμούς, στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» και στο CNN, ενώ το Διαδίκτυο είναι γεμάτο από ιστοσελίδες που συζητούν για το έργο του, για το αμερικανικό λάιφ στάιλ και τη θρησκεία! Ο Σπάρλοκ εκφράζει την ελπίδα η ταινία του να κάνει το κοινό να επιλέξει έναν άλλο, λιγότερο καταναλωτικό τρόπο για να προσεγγίσει τις γιορτές. Η ευτυχία που υπόσχεται η κατανάλωση δεν έρχεται ποτέ λέει, κλείνοντας τη συνέντευξή του. Και ο αιδεσιμότατος Μπίλι συμπληρώνει: «Δεν με πειράζει που οι Αμερικανοί σταμάτησαν να πηγαίνουν στις εκκλησιές τους. Με ενοχλεί όμως που αναζητούν τον Θεό στο πλησιέστερο πολυκατάστημα!».
7 - 16/12/2007