Της ΕΛΕΩΝΟΡΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ
Αν είκοσι πέντε χιλιάδες θεατές είδαν τη χρονιά που πέρασε την επαναπροβολή μιας ταινίας του Τζιμ Τζάρμους, τότε πραγματικά κάτι άλλαξε το 2000 στο σινεμά. Η δράση έφερε την αντίδραση και ο πολιτισμός των multiplex επανέφερε άθελά του τον Φρανσουά Τριφό και τον Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ στο προσκήνιο. Η συνταγή, που άρχισε να «μαγειρεύεται» ένα χρόνο πριν, ακούει στο όνομα επανέκδοση.
Για ένα σημερινό σαραντάρη, ο Τριφό ταίριαζε στο θερινό σινεμά της γειτονιάς του. Για έναν εικοσάρη, όμως, δεν υπάρχει τίποτα πιο φυσικό από το να κάθεται αναπαυτικά στις καρέκλες του «Απόλλωνα» και να βλέπει στην τέλεια κινηματογραφική οθόνη, με την καλύτερη κόπια, ...Μπουνιουέλ. Τι μεσολάβησε;
Οσο κι αν ακούγεται περίεργο, μια από τις πιο ισχυρές εκδοχές είναι: τα multiplex. Μαζί, βεβαίως, με τους νέους σινεφίλ που θέλουν να δουν την ταινία-μύθο, αλλά θέλουν να τη δουν με τα ίδια ποιοτικά στάνταρ που θα έβλεπαν τον «Πόλεμο των άστρων».
Ενα νέο «φρούτο», υψηλών προδιαγραφών και ξεχωριστής ποιότητας, ωριμάζει στην κινηματογραφική αγορά και οι επανεκδόσεις ταινιών μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας έπαψαν να είναι αποκλειστικό αντικείμενο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Γραφεία διανομής, εταιρείες κολοσσοί και άλλες μικρότερες αναζητούν αφορμή για να διοργανώσουν ένα event, να κάνουν δηλαδή «γεγονός» την επανέκδοση μιας ταινίας που αγαπήθηκε στο παρελθόν και έχει όλα τα στάνταρ για να αγαπηθεί και στο μέλλον.
Μαζί με τις νέες
Ακόμη και οι εθισμένοι στις καλοκαιρινές εξόδους προς ένα ξεχασμένο θερινό σινεμά που έπαιζε «Το γεράκι της Μάλτας» καταλάβαμε αυτή τη σαφή τάση κοινού, αιθουσαρχών και εταιρειών διανομής. Αλλά, όπως και να 'χει, είναι δύσκολο να απαντήσεις στο ερώτημα «πού χωράει ο Φασμπίντερ μέσα στη φουλ κινηματογραφική σεζόν των πέντε και έξι νέων ταινιών την εβδομάδα».
**Ο Χρήστος Μήτσης, διευθυντής του περιοδικού «Σινεμά», έχει τις δικές του απαντήσεις, ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι υπάρχει μια μεγάλη αλλαγή στο κοινό με την έλευση των multiplex στην Ελλάδα.
Η μεγάλη τάση του λεγόμενου κοινού του Σαββατοκύριακου και του νεανικού κοινού των εμπορικών ταινιών προκάλεσε μια αντίδραση, μια συσπείρωση των σινεφίλ προς τις «άλλες» ταινίες, τις καλλιτεχνικές, μεγαλώνοντας τη μεταξύ τους απόσταση.
Υπό το ίδιο πρίσμα, κάποιοι αιθουσάρχες και διανομείς στήριξαν την επιβίωσή τους στο αντίπαλο δέος των «πολυσινεμά», στις καλλιτεχνικές ταινίες και στις επανεκδόσεις κλασικών ή «καλτ» ταινιών. ήδη συγκεκριμένες αίθουσες είναι πολύ γνωστές στο κοινό ως καλλιτεχνικές αίθουσες. Αυτό το δίπολο ανέδειξε και την τάση ενός κοινού που στήνεται μία ώρα πριν από την έναρξη έξω από έναν κινηματογράφο για να βρει εισιτήριο για το «Θάνατος στη Βενετία» του Βισκόντι.
**Ο Σάκης Τσιτομενέας, διευθυντής πωλήσεων της εταιρείας διανομής Rosebud, που έκανε μόνο φέτος 12 επανεκδόσεις, υπογραμμίζει ότι η μεγάλη προσέλευση θεατών στα θερινά σινεμά, κάθε φορά που προβαλλόταν μια παλιά καλή ταινία, οδήγησε τις εταιρείες στο να εντάξουν στο χειμερινό τους πρόγραμμα τις επανεκδόσεις. Ατού της χειμερινής περιόδου, οι καλές συνθήκες προβολής και η αγορά καινούριας κόπιας, που βοηθά στην αισθητική απόλαυση.
Τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Η εποχή που ο Τριφό έπαιζε μόνο σε... ταράτσα ή σε αυλή με αγιόκλημα δεν είναι και τόσο μακρινή. Απουσία θερινής κινηματογραφικής περιόδου, αιθουσάρχες και εταιρείες πρόβαλλαν επαναλήψεις, μέσα σε ένα καθεστώς ιδιότυπης παρανομίας. Τα πνευματικά δικαιώματα προβολής μιας ταινίας αγοράζονται συνήθως για πέντε έως επτά χρόνια, οπότε η «Τζίλντα» στο θερινό σινεμά των νοτίων προαστίων πετούσε το γάντι για μεγάλο χρονικό διάστημα... τζάμπα και βερεσέ. Ουδείς ενοχλούσε ελλείψει εννόμου δικαιώματος και νομοθετικού πλαισίου τον αιθουσάρχη ή τον διανομέα που παραχωρούσε μια ταινία που δεν του ανήκε πια για προβολή.
Ομως ήρθε ο... εκσυγχρονισμός, τα πράγματα άρχισαν να γίνονται νόμιμα, οι παλιές κόπιες χάλασαν και η σεζόν επεκτάθηκε. Τα θερινά σινεμά παίζουν και νέες ταινίες, όλα μπερδεύτηκαν γλυκά και τα multiplex έκαναν τις... μοναχικές αίθουσες να νιώθουν πιο ανασφαλείς και πιο μόνες.
Κάπως έτσι, διανομείς και αιθουσάρχες, πιάνοντας τον παλμό του σινεφίλ κοινού, άρχισαν να κάνουν νόμιμες επανεκδόσεις, με νέες κόπιες που ενίοτε στοιχίζουν όσο και μια νέα ταινία. Τα βγάζει τα λεφτά του το «Οσα παίρνει ο άνεμος»; Για το συγκεκριμένο φιλμ, η ίδια η εταιρεία διανομής παραδέχθηκε ότι δεν έκανε τα αναμενόμενα εισιτήρια. Αιτίες; Είχε γίνει επανέκδοση της ταινίας πριν από δέκα χρόνια αλλά και -μάλλον- προβλήθηκε περισσότερες φορές από όσες έπρεπε στην τηλεόραση.
Κάθε φορά, όμως, οι αιτίες για την επιτυχία ή την αποτυχία μιας επανέκδοσης είναι διαφορετικές. Αν πάντως κάνει πέντε με δέκα χιλιάδες εισιτήρια, σαφώς και τα αξίζει τα λεφτά της.
Ο Τριφό τα έκανε τα εισιτήριά του, οι ελληνικές ταινίες που επανεκδίδονται, όμως, όχι.
* Ο Μπάμπης Ακτσόγλου, ο διευθυντής του Film Center, μιας πρωτοβουλίας του Κέντρου Κινηματογράφου με στόχο την καλύτερη προώθηση του ελληνικού σινεμά και την προβολή διαφόρων εκδηλώσεων σε ένα δίκτυο αιθουσών, λέει ότι «απλώς είναι πολύ νωρίς».
Τέτοια εγχειρήματα κατά την άποψή του θέλουν διάρκεια, προκειμένου να εξοικειωθεί το κοινό με την απογευματινή, για παράδειγμα, προβολή παλιών καλών ταινιών σαν την «Εκδρομή» του Κανελλόπουλου. Το Film Center επενδύει στη σύνδεση με το κοινό, εξάλλου ήδη απέδωσε καρπούς η Κυριακάτικη Κινηματογραφική Λέσχη, όπου την προβολή ακολουθεί συζήτηση με τους θεατές.
Είτε ξένες, είτε ελληνικές, οι επανεκδόσεις είναι εδώ και, όσο μας επιτρέπεται να προβλέπουμε το μέλλον, οι εταιρείες θα εξακολουθούν να αναζητούν μια αφορμή για να μας τις δείχνουν. Κι εμείς, άλλωστε, μια αφορμή για να τις βλέπουμε.
Για ένα σημερινό σαραντάρη, ο Τριφό ταίριαζε στο θερινό σινεμά της γειτονιάς του. Για έναν εικοσάρη, όμως, δεν υπάρχει τίποτα πιο φυσικό από το να κάθεται αναπαυτικά στις καρέκλες του «Απόλλωνα» και να βλέπει στην τέλεια κινηματογραφική οθόνη, με την καλύτερη κόπια, ...Μπουνιουέλ. Τι μεσολάβησε;
Οσο κι αν ακούγεται περίεργο, μια από τις πιο ισχυρές εκδοχές είναι: τα multiplex. Μαζί, βεβαίως, με τους νέους σινεφίλ που θέλουν να δουν την ταινία-μύθο, αλλά θέλουν να τη δουν με τα ίδια ποιοτικά στάνταρ που θα έβλεπαν τον «Πόλεμο των άστρων».
Ενα νέο «φρούτο», υψηλών προδιαγραφών και ξεχωριστής ποιότητας, ωριμάζει στην κινηματογραφική αγορά και οι επανεκδόσεις ταινιών μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας έπαψαν να είναι αποκλειστικό αντικείμενο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Γραφεία διανομής, εταιρείες κολοσσοί και άλλες μικρότερες αναζητούν αφορμή για να διοργανώσουν ένα event, να κάνουν δηλαδή «γεγονός» την επανέκδοση μιας ταινίας που αγαπήθηκε στο παρελθόν και έχει όλα τα στάνταρ για να αγαπηθεί και στο μέλλον.
Μαζί με τις νέες
Ακόμη και οι εθισμένοι στις καλοκαιρινές εξόδους προς ένα ξεχασμένο θερινό σινεμά που έπαιζε «Το γεράκι της Μάλτας» καταλάβαμε αυτή τη σαφή τάση κοινού, αιθουσαρχών και εταιρειών διανομής. Αλλά, όπως και να 'χει, είναι δύσκολο να απαντήσεις στο ερώτημα «πού χωράει ο Φασμπίντερ μέσα στη φουλ κινηματογραφική σεζόν των πέντε και έξι νέων ταινιών την εβδομάδα».
**Ο Χρήστος Μήτσης, διευθυντής του περιοδικού «Σινεμά», έχει τις δικές του απαντήσεις, ξεκινώντας από τη διαπίστωση ότι υπάρχει μια μεγάλη αλλαγή στο κοινό με την έλευση των multiplex στην Ελλάδα.
Η μεγάλη τάση του λεγόμενου κοινού του Σαββατοκύριακου και του νεανικού κοινού των εμπορικών ταινιών προκάλεσε μια αντίδραση, μια συσπείρωση των σινεφίλ προς τις «άλλες» ταινίες, τις καλλιτεχνικές, μεγαλώνοντας τη μεταξύ τους απόσταση.
Υπό το ίδιο πρίσμα, κάποιοι αιθουσάρχες και διανομείς στήριξαν την επιβίωσή τους στο αντίπαλο δέος των «πολυσινεμά», στις καλλιτεχνικές ταινίες και στις επανεκδόσεις κλασικών ή «καλτ» ταινιών. ήδη συγκεκριμένες αίθουσες είναι πολύ γνωστές στο κοινό ως καλλιτεχνικές αίθουσες. Αυτό το δίπολο ανέδειξε και την τάση ενός κοινού που στήνεται μία ώρα πριν από την έναρξη έξω από έναν κινηματογράφο για να βρει εισιτήριο για το «Θάνατος στη Βενετία» του Βισκόντι.
**Ο Σάκης Τσιτομενέας, διευθυντής πωλήσεων της εταιρείας διανομής Rosebud, που έκανε μόνο φέτος 12 επανεκδόσεις, υπογραμμίζει ότι η μεγάλη προσέλευση θεατών στα θερινά σινεμά, κάθε φορά που προβαλλόταν μια παλιά καλή ταινία, οδήγησε τις εταιρείες στο να εντάξουν στο χειμερινό τους πρόγραμμα τις επανεκδόσεις. Ατού της χειμερινής περιόδου, οι καλές συνθήκες προβολής και η αγορά καινούριας κόπιας, που βοηθά στην αισθητική απόλαυση.
Τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Η εποχή που ο Τριφό έπαιζε μόνο σε... ταράτσα ή σε αυλή με αγιόκλημα δεν είναι και τόσο μακρινή. Απουσία θερινής κινηματογραφικής περιόδου, αιθουσάρχες και εταιρείες πρόβαλλαν επαναλήψεις, μέσα σε ένα καθεστώς ιδιότυπης παρανομίας. Τα πνευματικά δικαιώματα προβολής μιας ταινίας αγοράζονται συνήθως για πέντε έως επτά χρόνια, οπότε η «Τζίλντα» στο θερινό σινεμά των νοτίων προαστίων πετούσε το γάντι για μεγάλο χρονικό διάστημα... τζάμπα και βερεσέ. Ουδείς ενοχλούσε ελλείψει εννόμου δικαιώματος και νομοθετικού πλαισίου τον αιθουσάρχη ή τον διανομέα που παραχωρούσε μια ταινία που δεν του ανήκε πια για προβολή.
Ομως ήρθε ο... εκσυγχρονισμός, τα πράγματα άρχισαν να γίνονται νόμιμα, οι παλιές κόπιες χάλασαν και η σεζόν επεκτάθηκε. Τα θερινά σινεμά παίζουν και νέες ταινίες, όλα μπερδεύτηκαν γλυκά και τα multiplex έκαναν τις... μοναχικές αίθουσες να νιώθουν πιο ανασφαλείς και πιο μόνες.
Κάπως έτσι, διανομείς και αιθουσάρχες, πιάνοντας τον παλμό του σινεφίλ κοινού, άρχισαν να κάνουν νόμιμες επανεκδόσεις, με νέες κόπιες που ενίοτε στοιχίζουν όσο και μια νέα ταινία. Τα βγάζει τα λεφτά του το «Οσα παίρνει ο άνεμος»; Για το συγκεκριμένο φιλμ, η ίδια η εταιρεία διανομής παραδέχθηκε ότι δεν έκανε τα αναμενόμενα εισιτήρια. Αιτίες; Είχε γίνει επανέκδοση της ταινίας πριν από δέκα χρόνια αλλά και -μάλλον- προβλήθηκε περισσότερες φορές από όσες έπρεπε στην τηλεόραση.
Κάθε φορά, όμως, οι αιτίες για την επιτυχία ή την αποτυχία μιας επανέκδοσης είναι διαφορετικές. Αν πάντως κάνει πέντε με δέκα χιλιάδες εισιτήρια, σαφώς και τα αξίζει τα λεφτά της.
Ο Τριφό τα έκανε τα εισιτήριά του, οι ελληνικές ταινίες που επανεκδίδονται, όμως, όχι.
* Ο Μπάμπης Ακτσόγλου, ο διευθυντής του Film Center, μιας πρωτοβουλίας του Κέντρου Κινηματογράφου με στόχο την καλύτερη προώθηση του ελληνικού σινεμά και την προβολή διαφόρων εκδηλώσεων σε ένα δίκτυο αιθουσών, λέει ότι «απλώς είναι πολύ νωρίς».
Τέτοια εγχειρήματα κατά την άποψή του θέλουν διάρκεια, προκειμένου να εξοικειωθεί το κοινό με την απογευματινή, για παράδειγμα, προβολή παλιών καλών ταινιών σαν την «Εκδρομή» του Κανελλόπουλου. Το Film Center επενδύει στη σύνδεση με το κοινό, εξάλλου ήδη απέδωσε καρπούς η Κυριακάτικη Κινηματογραφική Λέσχη, όπου την προβολή ακολουθεί συζήτηση με τους θεατές.
Είτε ξένες, είτε ελληνικές, οι επανεκδόσεις είναι εδώ και, όσο μας επιτρέπεται να προβλέπουμε το μέλλον, οι εταιρείες θα εξακολουθούν να αναζητούν μια αφορμή για να μας τις δείχνουν. Κι εμείς, άλλωστε, μια αφορμή για να τις βλέπουμε.
ART & ΘΕΑΜΑΤΑ - 14/01/2001
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου