Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2008

Πώς θα πάρετε Όσκαρ




Της ΕΛΕΩΝΟΡΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ


Μέσα στη μαύρη χούντα οι Ελληνες κατάλαβαν τι εστί άλωση από τον... μισητό ιμπεριαλισμό, μέσω του θεάματος! Ηταν 1972, ήταν στην ΥΕΝΕΔ, όταν είδαν μεταξύ της «Γειτονιάς» και του «Γιούγκερμαν» την πρώτη τηλεοπτική προβολή των βραβείων Οσκαρ, δηλαδή ολόκληρη την ιστορία του σόου, να παρελαύνει ασπρόμαυρη αλλά εκθαμβωτική. Και όσοι ήθελαν να βρουν ένα λόγο να βρίσουν τον καπιταλιστικό εχθρό, εκείνη τη χρονιά δεν μπόρεσαν. Διότι η αμερικανική ακαδημία γέμισε με Οσκαρ το «Νονό» και το «Καμπαρέ».

Το 1972 ήταν όντως μια καλή χρονιά, δεν ήταν έτσι όλες. Η ιστορία των Οσκαρ που απονέμονται αύριο, Κυριακή, μοιάζει με όλες τις ιστορίες απονομής βραβείων που είναι γεμάτες αδικίες και λάθη. Πόσο περισσότερο που στα Οσκαρ το Χόλιγουντ βραβεύει τον εαυτό του.

Πολλοί αναρωτιούνται τι βραβεύει τελικά το Οσκαρ, την τέχνη ή το εμπορικό προϊόν, λησμονώντας ότι τέτοιου είδους διαχωρισμοί είναι ευρωπαϊκοί. Οι Αμερικανοί δεν νοούν καλλιτεχνικό προϊόν χωρίς την αποδοχή του κοινού.

Οι ανεξάρτητοι ποτέ δεν χώρεσαν στα Οσκαρ, τελευταία δε οι μεγάλοι παραγωγοί απορροφούν τους ταλαντούχους ανεξάρτητους έναντι αδρής αμοιβής στα χολιγουντιανά στούντιο. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα ανεξάρτητου που δεν βραβεύτηκε ποτέ, είναι φυσικά ο Τσάρλι Τσάπλιν.

Οι εκλέκτορες είναι επαγγελματίες του Χόλιγουντ που βραβεύουν συναδέλφους τους. Οι περισσότεροι εξ αυτών είναι μεγάλοι σε ηλικία και συντηρητικοί στις επιλογές τους. Είναι επίσης όλοι μέλη των πανίσχυρων συνδικάτων του Χόλιγουντ, τα οποία, έχοντας συντεχνιακό χαρακτήρα, ψηφίζουν ανά συνδικάτο. Ετσι συμβαίνει συχνά αυτό που είχε χαρακτηρίσει γελοιότητα ο Βασίλης Ραφαηλίδης: το Οσκαρ καλύτερης ταινίας να απονέμεται σε φιλμ που δεν παίρνει και το Οσκαρ σκηνοθεσίας.

Οντως, αποκλείστηκαν από το Οσκαρ σκηνοθεσίας σπουδαίοι δημιουργοί που η παραγωγή δεν τους ήθελε, σαν τον Ορσον Γουέλς και τον Αλφρεντ Χίτσκοκ.

Στους εκλέκτορες άρεσαν πάντα οι ταινίες με θέμα το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και οι ιστορίες ατόμων με ειδικές ανάγκες, ήταν «πολιτικώς ορθές» και συγκινούσαν το μεγάλο κοινό («Ο άνθρωπος της βροχής»).

Ποτέ δεν συγχώρησαν στη Βανέσα Ρεντγκρέιβ -που βράβευσαν για την ερμηνεία της στη «Τζούλια»- το γεγονός ότι μετά τη βράβευση έκανε λόγο για μια μερίδα από «σιωνιστές αλήτες» που καταδυναστεύει το Χόλιγουντ... Λίγο αργότερα τελείωσε η αμερικανική της καριέρα.

* Στη δεκαετία του '50 ο δυτικός κόσμος υπερκαταναλώνει και οι εκλέκτορες ψηφίζουν την ευφορία που προσφέρουν τα μιούζικαλ, κρύβοντας και τη σκληρή αλήθεια του αμερικανικού σινεμά. Οτι ο Μακάρθι εκδιώκει την αφρόκρεμα των δημιουργών, τους Ντασσέν, Ντμίτρικ, Λόοζι κ.ά.

Παρά τον μακαρθισμό, πάντως, δεν βραβεύτηκαν ταινίες που έβαλαν κατά του κόκκινου εχθρού. Αντιθέτως, το «Ολα για την Εύα» του Μάνκιεβιτς και η «Λεωφόρος της Δύσης» του Γουάιλντερ ασκούσαν κριτική στους μηχανισμούς του Χόλιγουντ και στη ματαιοδοξία των αστέρων του.

Ηδη από τα μέσα αυτής της δεκαετίας παράγονται ταινίες που μιλούν για τη νεανική επαναστατικότητα («Επαναστάτης χωρίς αιτία», «Η ζούγκλα του μαυροπίνακα»), οι ηλικιωμένοι εκλέκτορες ωστόσο ψηφίζουν ταινίες που μιλούν για την ομορφιά της ζωής -ως συνέχεια των ταινιών του Κάπρα- και μιούζικαλ.

Αυτή την περίοδο είχαμε και τη στροφή στο επικό στοιχείο όπως εκφράστηκε μέσα από το «Μπεν Χουρ».

* Τη δεκαετία του '60 -που μαζί με την προηγούμενη δικαιώνει απολύτως τους επικριτές των Οσκαρ- ακολουθείται η παλιά καλή συνταγή: μιούζικαλ και πάλι μιούζικαλ ή βραβευμένες ταινίες που πια δεν λένε τίποτα: Ζιζί, Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες, Το μεγαλύτερο θέαμα της γης κ.λπ.

* Αμέσως μετά το Βιετνάμ και σχεδόν έως σήμερα στους εκλέκτορες αρέσουν οι απολογητικές ταινίες για το βρόμικο πόλεμο («Ελαφοκυνηγός», «Ο γυρισμός», «Γεννημένος την 4η Ιουλίου», «Πλατούν» κ.λπ.).

Αρέσουν, επίσης, οι ταινίες που δείχνουν με κάθε τρόπο την αδυναμία της τηλεόρασης. Είτε όσον αφορά το υπερθέαμα («Τιτανικός», «Μπεν Χουρ», «Ωραία μου κυρία», «Η μελωδία της ευτυχίας», «Braveheart», «Μονομάχος»), είτε την κακή επίδραση (Το δίκτυο).

Στους εκλέκτορες δεν αρέσουν οι άτακτοι. Επί μακαρθισμού οι αντιφρονούντες δεν κέρδιζαν ούτε υποψηφιότητες, δεν μπορούσαν καν να κάνουν ταινίες. Από την άλλη ο Καζάν γύρισε τις ταινίες του και βραβεύτηκε («Το λιμάνι της αγωνίας», «Συμφωνία κυρίων»).

* Στη δεκαετία του '70 φύσηξε αεράκι ανανέωσης. Τα αμερικανικά στρατεύματα αποσύρονται από το Βιετνάμ, ξεσπάει το Γουότερ γκέιτ, πέφτει ο Νίξον και βραβεύουν το «Νονό», το «Κεντρί», τη «Φωλιά του κούκου», τον «Νευρικό εραστή» και τον «Ελαφοκυνηγό».

* Το πέρασμα, όμως, στην επόμενη δεκαετία σηματοδοτεί και την επιστροφή της κοινωνίας στο συντηρητισμό -ο Ρίγκαν έρχεται και το Οσκαρ απονέμεται στο «Κράμερ εναντίον Κράμερ» του Μπέντον μολονότι υπήρχε το «Αποκάλυψη τώρα» του Κόπολα.

Το Χόλιγουντ διαμορφώνει τη νέα τάξη πραγμάτων του Ρίγκαν. Ποιος μπορεί να δικαιολογήσει σήμερα τη βράβευση του «Οσο υπάρχουν άνθρωποι», όταν υπήρχε το «Οργισμένο είδωλο» του Σκορσέζε;

* Το 1990 οι εκλέκτορες αρνούνταιάλλη μια φορά το Οσκαρ στον Σκορσέζε που κάνει τα «Καλά παιδιά», αλλά το '91 κάνουν την έκπληξη: πρώτη φορά βραβεύουν θρίλερ, ένα είδος που έχει απορριφθεί με άγραφο νόμο από τα Οσκαρ. Ηταν «Η σιωπή των αμνών» του Τζόναθαν Ντέμι.

* Αμέσως μετά επανήλθαν στα συνήθη. Εξέλεξαν τη «Λίστα του Σίντλερ» (καλή ταινία αλλά οι κακοί λεν ότι ο Σπίλμπεργκ την έκανε ειδικά γι' αυτούς) και τον «Φόρεστ Γκαμπ», μια ιστορία αθώωσης της Αμερικής από τραγικές επιλογές της.

Υστερα απ' όλα αυτά, θα έπρεπε να περιφρονήσουμε τη γκλαμουράτη τελετή. Ομως κάθε χρόνο τέτοια εποχή, αρχίζουμε τις δικές μας προγνώσεις φέρνοντας ασυναίσθητα στο μυαλό μας τις καλές βραβευμένες ταινίες και την αγαπημένη ατάκα από τη βραβευθείσα «Καζαμπλάνκα»: Play it again Sam!


ART & ΘΕΑΜΑΤΑ - 24/03/2001



Δεν υπάρχουν σχόλια: