Η Ιστορία made in Hollywood

Της ΕΛΕΩΝΟΡΑΣ ΟΡΦΑΝΙΔΟΥ

Ο Λένιν δεν είπε τυχαία «Απ' όλες τις τέχνες η πιο σημαντική είναι ο κινηματογράφος». Ο Στάλιν δε βαυκαλίστηκε συμπτωματικά όταν διαπίστωσε ότι ήταν πολύ εύκολος ο συνειρμός «Αλέξανδρος Νιέφσκι» - Πατερούλης του λαού.

Ο Χίτλερ δεν έκανε απλώς το...κέφι του βάζοντας τη Ρίφενσταλ να σκηνοθετεί τα μεγαλειώδη ρεπορτάζ της για την ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου. Ο Μακάρθι δεν εστίασε την αντικομμουνιστική εκστρατεία στο Χόλιγουντ γιατί ήθελε να γίνει διάσημος. Ούτε, τέλος, ο δικός μας Τζέιμς Πάρις έφτιαχνε εθνικοχριστιανικές ταινίες που αναδείκνυαν το στράτευμα γιατί μικρός... ήθελε να γίνει στρατηγός. Πολλές φορές είναι να γελάς, άλλες εκνευρίζεσαι, συχνά δεν καταλαβαίνεις το λάθος. Οταν όμως εκατομμύρια αμερικανοί μαθητές βλέπουν υπό την επίβλεψη των δασκάλων τους τη «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν» για να μάθουν τι έγινε τη διάσημη D day, όταν ο πρώτος υπότιτλος της ταινίας λέει ότι : «Η ιστορία αυτή είναι πραγματική», κι όταν ο πρωταγωνιστής ισχυρίζεται ότι «οι Ινδιάνοι δεν είναι άνθρωποι», τότε τίποτα δεν είναι τόσο απλό όσο φαίνεται.Μικρές και μεγάλες ιστορίες, άλλοτε απλώς για να γίνουν πιο γοητευτικές, άλλοτε για να χρησιμοποιηθούν για προπαγανδιστικούς σκοπούς, άλλοτε και για τα δύο, κι άλλοτε γιατί ο σεναριογράφος ούτε ήξερε ούτε ρώταγε, παραποιούνται λίγο ή πολύ, εμπεριέχουν τραγικούς αναχρονισμούς και ανακρίβειες, ανατρέπουν καδράροντας μπροστά το χαρακτηρισμό fiction έως και την επιστήμη. (Στον «Ρομπέν των Δασών», για παράδειγμα, ανακαλύπτουν τα τηλεσκόπια 300 χρόνια νωρίτερα. Και στο «JfK», η συμμετοχή κάποιων στη δολοφονία του Κένεντι αποδίδεται εν πολλοίς στην ομοφυλοφιλία τους). Οπως είπε κι ένας αμερικανός κριτικός, η «Σταχτοπούτα» έλεγε περισσότερες ιστορικές αλήθειες...

*«Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι»Η ταινία πραγματεύεται την ερωτική σχέση του ιταλού λοχαγού Κορέλι με την κόρη ενός γιατρού, την Πελαγία, στην Κεφαλονιά, κατά τη διάρκεια της ιταλικής Κατοχής. Το νησί περνάει στα χέρια των Γερμανών μετά την ιταλική συνθηκολόγηση και ο λοχαγός διασώζεται από την αγαπημένη του...Ολα θα 'ταν ωραία και καλά αν η ταινία του Μάντεν δεν στηριζόταν στο βιβλίο του Λουί Ντε Μπερνιέ, κι αν δεν υπήρχαν στην Κεφαλονιά αντάρτες που γνώρισαν τον Κορέλι. Πρώτα απ' όλα η Πελαγία δεν υπήρξε ποτέ, ο ωραίος λοχαγός διεσώθη από μια άλλη γυναίκα με την οποία ποτέ δεν συνήψε σχέσεις, δεν ήξερε να παίζει μαντολίνο και δεν ήταν ο πιο καλός φασίστας του κόσμου. Ούτε και οι αντάρτες του Μάντεν ήταν αυτοί οι άγριοι τύποι του συγγραφέα, ο οποίος συγχύστηκε πολύ με τον τρόπο που παρουσιάζονται οι αντιστασιακοί. Οι αντιστασιακοί να δεις...

*«Περλ Χάρμπορ»Ενα σοκ πρέπει να έπαθαν και οι βετεράνοι του Περλ Χάρμπορ βλέποντας την ταινία του Μάικλ Μπέι, εκτός κι αν ταυτίστηκαν με τον Μπεν Αφλεκ. Ο Μπέι έφτιαξε κάτι μεταξύ «Τιτανικού» και «Στρατιώτη Ράιαν», αλλά Περλ Χάρμπορ δεν έφτιαξε. Ενα ερωτικό άνευρο τρίγωνο προσπαθεί να σταθεί με background ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα της νεότερης Ιστορίας. Ακόμη και οι κακοί της Ιστορίας, οι Ιάπωνες, είναι politically correct κακοί. Τόσο, όσο πρέπει... Τα 360 ιαπωνικά αεροπλάνα πάντως σκότωσαν 2.300 αμερικανούς στρατιώτες, τραυμάτισαν άλλους 1.109 και σκότωσαν και 68 πολίτες, αλλά στην ταινία όλ' αυτά φαίνονται ελάχιστα, όσο μπορεί ν' αντέξει μια μέση οικογένεια. Την επομένη του βομβαρδισμού, το Κογκρέσο ενέκρινε την εισήγηση Ρούσβελτ και η Αμερική μπήκε στον πόλεμο. Επισήμως ο Ρούσβελτ κατηγόρησε τη στρατιωτική ηγεσία της βάσης για ανικανότητα, αλλ' αυτό φυσικά δεν το ήξερε ο σκηνοθέτης.

*«Η αιχμάλωτη της ερήμου»Το 1956 ο Τζον Φορντ κάνει ένα από τα καλύτερα γουέστερν του: Ο Τζον Γουέιν, θείος μιας απαχθείσης κοπέλας στο Τέξας του 1860 (μέλους πια της Ομοσπονδίας των Ηνωμένων Πολιτειών) από τον αρχηγό της φυλής των Κομάντσι, την αναζητεί και την απελευθερώνει έπειτα από έξι χρόνια. Στο μεσοδιάστημα πυροβολεί και τους νεκρούς Κομάντσι, δεν ανέχεται την παρουσία του υιοθετημένου ανιψιού του επειδή είναι κατά το ένα όγδοο Τσεγέν, λέει ότι οι Ινδιάνοι δεν είναι άνθρωποι, κάνει τέλος πάντων ό,τι μπορεί για να αποενοχοποιήσει την Αμερική για την εξόντωσή τους. Είναι τόσο το μένος του εναντίον των Ινδιάνων που αφού βρίσκει την ανιψιά του θέλει να τη σκοτώσει, γιατί συζούσε με τον... «κοκκινομούρη».Η ιστορία που περιγράφεται είναι αληθινή .Στις 19 Μαρτίου του 1840, στη Δημοκρατία του Τέξας, τρεις ρέιντσερ μαζί με μια ομάδα αγροτών βρίσκουν έπειτα από 5 χρόνια την 16χρονη Ματίλντα Λόκχαρντ που είχε απαχθεί από Ινδιάνους Κομάντσι. Μονολότι προτάθηκε από τον πιο φρόνιμο της ομάδα να απαγάγουν την κοπέλα χωρίς να πειράξουν τον καταυλισμό, οι «γενναίοι» έσφαξαν 65 Ινδιάνους, ξεκινώντας έτσι τον ολοκληρωτικό πόλεμο που έληξε μόνο με την εξαφάνιση κάθε ινδιάνου Κομάντσι από το Τέξας.Στην ταινία, βεβαίως, δεν αναφέρεται πουθενά η τελευταία λεπτομέρεια, ενώ παραλείπεται το ότι οι Ινδιάνοι απήγαγαν την κοπέλα εκδικούμενοι το θάνατο των γιων του αρχηγού τους από τους λευκούς.

*«Σπασμένο βέλος»Ο Ντέλμερ Ντέιβς μετατρέπει τον χαμηλότονο Τζέιμς Στιούαρτ σε έναν άνθρωπο των συνόρων, του οποίου η φιλία με τον αρχηγό των Απάτσι επανέφερε την ειρήνη. Υπαρκτά πρόσωπα και οι δύο, γίνονται φίλοι και ο Στιούαρτ παντρεύεται μιαν Ινδιάνα. Η φιλία αυτή έγινε η αιτία για την υπογραφή συμφωνίας το 1872. Τα πραγματικά γεγονότα είναι κάπως διαφορετικά: Ο αρχηγός των Απάτσι Κοσίσε συμφωνεί το 1860 με τον διοικητή της περιοχής να μαζέψει για τη φυλή του ξύλα από το δάσος της περιοχής, στο οποίο θα ξεχειμωνιάσει. Η συμφωνία παραβιάζεται μετά την άδικη κατηγορία του διοικητή του φρουρίου «Φορτ Μπιουκάναν» ότι ο Κοσίσε απήγαγε ένα αγοράκι. Ο στρατός διατάζεται να επιτεθεί, ο Κοσίσε διαφεύγει τη σύλληψη και μαζί με τους συντρόφους του που επιβίωσαν περνάει στην Αριζόνα και ξεκινάει έναν αιματηρό πόλεμο. Μόνο το Μάιο και τον Απρίλιο του 1862 έσφαξε 150 λευκούς, και αυτή ήταν η αρχή. Ο στρατός αναγκάστηκε σε ανακωχή που επετεύχθη το 1872, με την μεσολάβηση του Τομ Τζέφορντς, του ανθρώπου που υποδύεται ο Τζέιμς Στιούαρτ. Ο οποίος Τζέφορντς ποτέ δεν παντρεύτηκε Ινδιάνα (ούτε και καμία άλλη). Η ταινία δεν λέει ότι ο στρατός με τον θάνατο του Κοσίσε έσπασε την ανακωχή και οι Ινδιάνοι που διεσώθησαν ενώθηκαν με τους άνδρες του θρυλικού Τζερόνιμο στο Μεξικό. Οι προετοιμασίες για τον πιο διάσημο πόλεμο λευκών και Ινδιάνων μόλις είχαν ξεκινήσει...

*«Η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας»Ο Αντονι Μαν μιλά για την αρχή του τέλους της Ρώμης, εστιάζοντας στην ίδια εποχή και στα ίδια πρόσωπα του περσινού «Μονομάχου». Αυτοκράτορας είναι ο Κόμμοδος, ο σαδιστής διάδοχος του Μάρκου Αυρήλιου, ο οποίος υπέδειξε για διάδοχο τον Λίβιο αλλά ο Κόμμοδος κατάφερε να του πάρει την εξουσία. Κατόπιν αυτού καταλύει κάθε δημοκρατικό θεσμό στη Ρώμη. Η αδελφή του Ντρουσίλα (Σοφία Λόρεν) προσπαθεί επί ματαίω να τον συνετίσει.Στην πραγματικότητα ο Μάρκος Αυρήλιος ποτέ δεν υπέδειξε κάποιον άλλο ως διάδοχο, ο Λίβιος είναι... ανύπαρκτο πρόσωπο και η Ντρουσίλα ήταν η πιο διάσημη και μηχανορράφα πόρνη της Ρώμης! Συμμετείχε σε απόπειρα δολοφονίας του αδελφού της, αλλά απέτυχε. Ο Κόμμοδος δολοφονήθηκε από την μετρέσα του. Αλλη σημαντική λεπτομέρεια: ποτέ δεν επιχείρησε να μεγαλώσει τα βόρεια σύνορα της Αυτοκρατορίας.

*«Ρομπέν των Δασών»Ο Κέβιν Ρέινολντς περιγράφει τις περιπέτειες του Ρομπέν των Δασών και της παρέας του, στο δάσος του Σέργουντ, την περίοδο που ο Ερρίκος ο πρώτος συμμετέχει στην Τρίτη Σταυροφορία. Ο Ρομπέν βοηθάει τους φτωχούς κλέβοντας τους πλούσιους και είναι άθρησκος.Σύμφωνα με τα λίγα ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν, αλλά και με την επικρατέστερη εκδοχή του μύθου, ο Ρομπέν ήταν εξαιρετικά ευσεβής καθολικός, η Μαριάν δεν έμοιαζε καθόλου με την Μαστραντόνιο, και κανένας σύντροφός του δεν κουβαλούσε διαθλαστικό τηλεσκόπιο, αφού αυτό ανακαλύφθηκε τρεις αιώνες μετά.

*«Οι δέκα εντολές»Ο Σεσίλ Ντε Μιλ, το 1956, κάνει γκραν σουξέ περιγράφοντας τη ζωή του Μωυσή. Πώς τα γράφει η Παλαιά Διαθήκη; Καμία σχέση. Στην ταινία, Φαραώ την εποχή αυτή είναι ο Ραμσής, κι ο Μωυσής ανταμώνει τον Ιωσήφ πριν από τη φυγή από την Αίγυπτο. Είναι επίσης μονοθεϊστής από τα γεννοφάσκια του και έχει και ένα φλερτ με τη «βασιλική πριγκίπισσα» Νεφερτίρη.Φυσικά η Παλαιά Διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα απ' όλα αυτά. Φαραώ -σύμφωνα με τις αρχαιολογικές έρευνες- ήταν ο Νεφρετά, κι ο Μωυσής στα νιάτα του είχε άλλες αγωνίες, σίγουρο είναι πως δεν γλυκοκοίταζε τη Νεφερτίρη, η οποία άλλωστε... δεν υπήρξε ποτέ.

*«Ο τελευταίος των Μοϊκανών»Ο Μάικλ Μαν έφτιαξε ένα αριστούργημα κάνοντας την ιστορία άνω κάτω. Οι κόρες του συνταγματάρχη Μονρό με τη συνοδεία τους πέφτουν σε ενέδρα Ινδιάνων, διασώζονται από τον «Μοϊκανό» Ντάνιελ Ντέι Λιούις, καταφέρνουν να φτάσουν στο οχυρό του πατέρα τους, το οποίο δέχεται επίθεση από τους Ινδιάνους Χάρονς , συμμάχους των Γάλλων στη μάχη της διεκδίκησης της περιοχής δυτικά από τα Απαλάχια όρη από τους Βρετανούς. Ωραίο το ειδύλλιο και ο Ντάνιελ, αλλά δεν υπήρξαν ποτέ... Ομως η παραποίηση είναι αλλού. Η ταινία μιλά για τον πόλεμο μεταξύ Αγγλων και Γάλλων και των ινδιάνων συμμάχων τους για τη Βόρεια Αμερική που έληξε το 1763 χάρη στην υπεροχή του Βασιλικού Ναυτικού. Ο Μάικλ Μαν σκοτώνει τον Μονρό πριν την ώρα του. Δεν δολοφονήθηκε κατά τη σφαγή που έγινε στο νοσοκομείο του φρουρίου και ο σκηνοθέτης ρίχνει μια επιπόλαιη ματιά στη σφαγή των 200 ατόμων στο νοσοκομείο του οχυρού, ενώ θεωρείται για τους Αμερικανούς το σημαντικότερο γεγονός του πολέμου, και βεβαίως λέει την ιστορία σαν να ήταν από τη μια πλευρά οι αθώες περιστερές και από την άλλη τα κοράκια. Αυτή η ιστορία της παραποίησης της ιστορίας είναι χωρίς τέλος. Αφήσαμε απ' έξω το «Γκάντι», τον «Τελευταίο Αυτοκράτορα»... *Ακόμη κι ο «Λόρενς της Αραβίας» δεν είπε ποτέ εκείνη τη φράση «μ' άρεσε που τον έσφαξα», όταν δολοφόνησε έναν Αραβα, ούτε φυσικά στο «Η ζωή είναι ωραία» του Μπενίνι ήταν δυνατό να είναι αληθές ότι τον κινηματογραφικό γιο του απελευθέρωσαν από το εβραϊκό στρατόπεδο εξόντωσης αμερικανοί στρατιώτες. Ο σκηνοθέτης υποστηρίζει ότι υπήρξε ένα τέτοιο στρατόπεδο. Και πάλι όμως δεν αδίκησε την αλήθεια; 'Η It's only a movie?

ΥΓ. Ευτυχώς που δεν έχουν τέλος και οι ταινίες που λένε αλήθειες. Ακόμη κι όταν μιλούν για μύθους!!

ART & ΘΕΑΜΑΤΑ - 23/09/2001