Τετάρτη 14 Ιανουαρίου 2009

Τα μαγικά κουτιά της οθόνης



της Ελεωνόρας Ορφανίδου


Σαμ, τι είναι αυτό;

- Το υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα όνειρα.

(Ο Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ περιγράφει το «Γεράκι της Μάλτας» στις τελευταίες σεκάνς της ομώνυμης ταινίας του Χιούστον).



Το Γεράκι, ως αγαλματίδιο, όντως επιτέλεσε το ρόλο του κάνοντας τα όνειρα του σκηνοθέτη, ταινία. Αλλά κι εκείνο το κομμάτι σκοινί κίνησε την ιστορία στη «Θηλιά» του Χίτσκοκ. Και το Αγιο Δισκοπότηρο έγινε το αντικείμενο του πόθου και ξαναέφερε στην ενεργό δράση τον Ιντιάνα Τζόουνς. Χίτσκοκ και Τριφό, στις περιβόητες συνεντεύξεις του άγγλου μετρ προς τον γάλλο ομότεχνο του, είχαν καταλήξει για τη σημασία που παίρνει πολλές φορές στο σινεμά ένα αντικείμενο, ως μέσο για να πει ο σκηνοθέτης την ιστορία του. Κακές, μέτριες αλλά και σπουδαίες ταινίες, χρησιμοποίησαν αυτό το μέσο και ανάλογες τεχνικές, με τελευταία την καινούρια περιπέτεια της Λάρα Κροφτ, που θα δούμε και στην Αθήνα. Ο Γιαν Ντε Μποντ δεν είναι Χιούστον, αλλά το αλφάβητο του σινεμά δεν το ξέρουν μόνο οι δέκα καλύτεροι!

*Η Αντζελίνα Τζολί, λοιπόν, καλείται να ανακαλύψει το κουτί της Πανδώρας πριν από τους κακούς που θέλουν να το χρησιμοποιήσουν σαν... όπλο μαζικής καταστροφής. Την ελληνική μυθολογία που ήξερε ο θεατής πρέπει να την ξεχάσει και να συμβιβασθεί με την άποψη της ταινίας ότι το κουτί της Πανδώρας χάρισε στη Γη τη ζωή και έκλεισε μέσα του, πριν ξεχυθεί και σβήσει τα πάντα, το θάνατο. Το έθαψε δε ο Μέγας Αλέξανδρος σε έναν, υποθαλάσσιο πια, ναό. Σ' αυτή την κούρσα διεκδίκησης του θαυματουργού κουτιού, η Λάρα Κροφτ ξεδιπλώνει όλα της τα ταλέντα, κάνει απίστευτα ακροβατικά, τόσο δύσκολα που αντικαταστάτης της στις επίμαχες σκηνές ήταν άντρας ντυμένος σαν εκείνη.

*Το κουτί της Πανδώρας δεν είναι φυσικά το μοναδικό κουτί του σινεμά που βοήθησε να ειπωθεί μια ιστορία. Στο δικό του «Μουσικό κουτί», ο Κώστας Γαβράς άφησε να φανερωθεί όλη η αλήθεια στην Τζέσικα Λανγκ σχετικά με την εμπλοκή του πατέρα της στις ναζιστικές θηριωδίες. Το κουτί ανοίγει, παίζει τη μουσική της αθωότητας και οι φωτογραφίες του πατέρα καταθέτουν την ενοχή.

*Αλλο ένα μουσικό κουτί εγκλείει μέσα του όλες τις παραμορφώσεις που υπέστη λόγω, της αστικής του ζωής -κατά τον Μπουνιουέλ-, ο ήρωάς του, Αρτσιμπάλντο ντε λα Κρουζ. Τίτλος της ταινίας «Η εγκληματική ζωή του Αρτσιμπάλντο ντε λα Κρουζ» και υπόθεση το δολοφονικό παιχνίδι του ήρωα που εύχεται στο κουτί του το θάνατο αυτών που μισεί και οι οποίοι όντως... πεθαίνουν. Ο Αρτσιμπάλντο παραδίδεται στην αστυνομία που δεν τον πιστεύει και λυτρώνεται αφού πετάει του κουτί μέσα σε μια λίμνη.

*Το κουτί, φυσικά, τις πιο πολλές φορές απλώς έχει μέσα του λεφτά. Πρόσφατα ο Λαρς Φον Τρίερ στο «Χορεύοντας στο σκοτάδι», μας είπε την ιστορία της τυφλής του τραγουδίστριας μέσα από το κουτί που έκρυβε τις οικονομίες για την εγχείρηση των ματιών της. Το κουτί κλέβεται από τον ιδιοκτήτη του τροχόσπιτου που νοικιάζει και, μέσα από την προσπάθεια επαναπόκτησής του, η ηρωίδα (Μπγιορκ) θυσιάζεται για το γιο της.

*Στα «Μικρά εγκλήματα μεταξύ φίλων» του Μπόιλ το κουτί γίνεται βαλίτσα με χρήματα. Τρεις συγκάτοικοι νοικιάζουν ένα δωμάτιο τους σε έναν άγνωστο, ο οποίος πεθαίνει αφήνοντάς τους, μέσα σε μια βαλίτσα, μια αμύθητη περιουσία. Οι φίλοι θα γίνουν εχθροί, συγκάτοικοι πλέον στην τρέλα.

*Το Αγιο Δισκοποτήριο φαντασιώνεται αδυνατώντας να ξεπεράσει το χαμό της γυναίκας του και ο Ρόμπιν Γουίλιαμς, ο άστεγος σύντροφος του Τζεφ Μπρίτζες στον «Βασιλιά της μοναξιάς» του Τέρι Γκίλιαμ, ενώ τον δικό του θησαυρό θανάτου βρίσκει στους «Ανοιχτούς λογαριασμούς» ο Μελ Γκίμπσον, όταν διαπιστώνει ότι στο μουσικό κουτί του σπιτιού η γυναίκα του κρύβει τα ναρκωτικά της.

*Στις πειρατικές ταινίες συχνά το «κουτί» είναι ένας θησαυρός ή ένας χάρτης, στα γουέστερν ένα κιβώτιο με χρήματα ή τιμαλφή που έθαψαν οι Νότιοι σε έναν τάφο ή μια χρηματαποστολή σε ένα τρένο ή μια άμαξα («Ο καλός , ο κακός και ο άσχημος», «Ο θησαυρός της Σιέρα Μάντρε» κ.ά.).

*Στα νουάρ είναι ένα γεράκι, στον «Πολίτη Κέιν» του Ουέλς όμως είναι απλώς μια λέξη: rosebud (ροδανθός). Η ανακάλυψη του νοήματος αυτής της λέξης είναι το μέσο που χρησιμοποιεί ο ιδιοφυής σκηνοθέτης για να πει την ιστορία του μεγιστάνα των μέσων ενημέρωσης Γουίλιαμ Ράντολφ Χιρστ. Ο ρεπόρτερ που αναζητεί το νόημα της τελευταίας λέξης που ξεστόμισε ο Χιρστ πριν πεθάνει, καταλαβαίνει μαζί με το κοινό τι είναι ο ροδανθός και όχι τι σημαίνει. Οπως λέει, ίσως είναι κάτι που δεν κατάφερε να αποκτήσει ποτέ ή ίσως κάτι που έχασε.

*Η απώλεια του «θησαυρού» είναι η κινητήρια δύναμη μιας άλλης μεγάλης ταινίας, του «Φαρενάιτ 451» του Τριφό. Θησαυρός εδώ είναι τα βιβλία τα οποία καίγονται στη θερμοκρασία του τίτλου. Σε μια μελλοντική κοινωνία, ένας πυροσβέστης καίει βιβλία γιατί απαγορεύεται η ανάγνωση και κατοχή τους. Εως την ημέρα που υποκύπτει στον πειρασμό να διαβάσει και γίνεται σύντροφος των λίγων που έχουν απομείνει για να διασώσουν -μαθαίνοντάς τα απ' έξω- τα αγαπημένα τους βιβλία.

*Αν εδώ τα βιβλία εκπροσωπούν έναν ολόκληρο πολιτισμό σε κίνδυνο, στον «Τιτανικό» του Κάμερον ένα μενταγιόν γίνεται απλώς η αφορμή για να διαψευσθούν τα ανθρώπινα με τον πιο τραγικό τρόπο. Ο σκηνοθέτης βάζει επίτηδες λίγες ώρες πριν από την καταστροφή τον πρωταγωνιστή του Λεονάρντο Ντι Κάπριο να φωνάζει στη φύση «Είμαι ο Βασιλιάς του Κόσμου» (Ι' m the king of the world) και ξεκινά την ιστορία με το πανάκριβο μενταγιόν που (δήθεν) θάφτηκε στο βυθό εκείνη την τραγική νύχτα. Μέσα στις δυόμισι ώρες της ταινίας διαψεύδει και τους δύο μύθους.

*Κάτι που δεν γίνεται φυσικά στις καθαρόαιμες περιπέτειες, σαν αυτές που ζει ο Ιντιάνα Τζόουνς (Χάρισον Φορντ) χάρη στον Στίβεν Σπίλμπεργκ, είτε αναζητώντας στο «Ναό του χαμένου θησαυρού» την ιερή πέτρα που είχε κλαπεί από ένα χωριό της Ινδίας, είτε στην «Τελευταία σταυροφορία» το Αγιο Δισκοπότηρο και τον πατέρα του (Σον Κόνερι) είτε τη «Χαμένη Κιβωτό».

*Από το γοητευτικό παιχνίδι του θησαυρού πέρασε και ο προστατευόμενος του Σπίλμπεργκ, Ρόμπερτ Ζεμέκις, με το «Κυνηγώντας το πράσινο διαμάντι» και το «Διαμάντι του Νείλου», ταινίες που απογείωσαν τις καριέρες των Μάικλ Ντάγκλας και Κάθλιν Τέρνερ.

*Τέλος, χάρη σε ένα κουτί με τους θησαυρούς του Κουβέιτ, «Τρεις ήρωες» ανακάλυψαν τον εαυτό τους: Μάρτης του 1991 στο Ιράκ και ο Τζορτζ Κλούνεϊ με τους φίλους του, λίγο μετά τη λήξη του πολέμου, βρίσκουν ένα χάρτη με το σημείο στο οποίο ο Σαντάμ Χουσέιν έθαψε τον χρυσό του εμιράτου. Δεν θα τον πάρουν ποτέ, γιατί ο σκηνοθέτης Ντέιβιντ Ράσελ ήθελε να πει, όπως και άλλοι, χάρη σε ένα κουτί, μιαν άλλη ιστορία!




7 - 05/10/2003

Δεν υπάρχουν σχόλια: