Ξεγελώντας το χρόνο

της Ελεωνόρας Ορφανίδου


Το 1975, όταν οι Αμερικανοί τρόμαζαν στις σκοτεινές αίθουσες με τα «Σαγόνια του καρχαρία» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, οι Ευρωπαίοι γελούσαν ξορκίζοντας τα γηρατειά και το θάνατο.



Επέμεναν να υμνούν το ρέμπελο βίο και τις ανδρικές φιλίες, τη ζωή χωρίς όρια. Υμνογράφος αυτής της αιώνιας επιθυμίας να μείνουμε εδώ, νέοι και αγέραστοι, να περνάμε καλά και να μην αφήσουμε το σαρκίο μας να μας καταβάλει ο Ιταλός Μάριο Μονιτσέλι, ο οποίος σκηνοθέτησε δύο κλασικές ταινίες για τη ζωή και τις απολαύσεις της, το «Εντιμότατοι φίλοι μου» και το «Εντιμότατοι φίλοι μου Νο 2» , οι οποίες προβάλλονται αυτή την περίοδο στις ελληνικές αίθουσες.

Μια παρέα πενηντάρηδων, ο δημοσιογράφος Τζόρτζιο Περότσι, ο αρχιτέκτονας Ραμπάλντο Μελάντρι, ο μπάρμαν Νέκι, ο κόμης Λέλο Μασέτι και ο χειρουργός Σασαρόλι, αρνείται να μεγαλώσει, κάνει πλάκα με τα πάντα, οργανώνει απίστευτες φάρσες και επιμένει σε μια νεότητα κόντρα σε ηλικιακά και φυσικά κριτήρια. Ο Ούγκο Τονιάτσι, ο Φιλίπ Νουαρέ, ο Γκαστόν Μοσκίν, η Ολγα Καρλάτου και η παρέα τους φτάνουν σε ακραία σημεία προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη ζωή με την ελαφρότητα που πιστεύουν ότι της αρμόζει, κάνοντας πλάκα ακόμη κι εκεί όπου η λογική δύσκολα το αποδέχεται, όπως στην κηδεία του κολλητού τους. Το ερώτημα αν οι περιπέτειές τους παραμένουν απολαυστικές και επίκαιρες, παίρνει απαντήσεις μέσα στις αίθουσες. Αλλά η ταινία στο «σοβαρό» σινεμά ήταν πάντα το μέσο. Στο μήνυμα, οι απαντήσεις έχουν δοθεί: η τραγική αγωνία του ανθρώπου που εκ των προτέρων ξέρει ότι δεν μπορεί να κατακτήσει την αιώνια νεότητα και την αθανασία παραμένει εδώ στην πρώτη γραμμή.

Ολα αυτά τα περισπούδαστα ο Μονιτσέλι τα κάνει ανάλαφρα, σαν την αβάσταχτη ελαφρότητα των ηρώων του, οι οποίοι είναι πολύ λιγότερο σοβαροί από τα ίδια τους τα τέκνα. Ο Φιλίπ Νουαρέ, ως δημοσιογράφος Τζόρτζιο Περότσι, έχει ένα γιο με κοινωνική συνείδηση και ανησυχίες, διότι η ταινία εξελίσσεται στα 1960, και οι νέοι αυτή την εποχή είναι στους δρόμους. Οι γονείς τους, μας λέει ο Μονιτσέλι, είναι στον κόσμο τους, μικροαστοί και μεγαλοαστοί που στην καλύτερη των περιπτώσεων σπάνε απλώς τις προσωπικές τους συμβάσεις, ας γίνει η επανάσταση χωρίς αυτούς. Οι ήρωες του Μονιτσέλι αφήνουν πίσω τους ό,τι τους καταπιέζει χωρίς κανέναν ενδοιασμό: τη σύζυγο για τα μάτια μιας μικρούλας, τη δουλειά χάριν της παρέας, την ερωμένη όταν αρχίζει να διεκδικεί ρόλο... όλα αυτά που ονειρευτήκαμε όλοι σε δύσκολες ώρες αλλά ποτέ δεν πραγματοποιήσαμε. Ισως γι' αυτό βρίσκουμε τόσο χαριτωμένους και αστείους τους πρωταγωνιστές.

Το αντρικό κοινό λάτρεψε αυτή την ταινία, τη μοιρασμένη σε δύο μέρη. Στην πρώτη, ο αρχιτέκτονας Μελάντρι καταλήγει στο νοσοκομείο που διευθύνει ο καθηγητής Σασαρόλι και ερωτεύεται τη γυναίκα του. Το γεγονός ότι συνάπτει ερωτική σχέση μαζί της δεν εμποδίζει τον καθηγητή να γίνει το πέμπτο μέλος της τρελοπαρέας.

Αυτή η ελευθεριότητα στον έρωτα, η απαγκίστρωση από τη γυναίκα που αυτή την εποχή διεκδικεί μέσα από το φεμινιστικό κίνημα μεγαλύτερο ζωτικό χώρο, η περιπλάνηση στην Τοσκάνη και όπου αλλού χωρίς συμβάσεις μίλησαν στην αντρική ψυχοσύνθεση κάνοντας την ταινία φετίχ, δημιουργώντας μάλιστα και ένα μύθο για τους πρωταγωνιστές της ανάλογο με αυτόν της αμερικανικής «Συμμορίας των 11». Μόνο που εκεί, ο Φρανκ Σινάτρα, ο Σάμι Ντέιβις Τζούνιορ και οι φίλοι τους, ήταν όντως θιασώτες της «γλυκιάς ζωής», εν αντιθέσει με τους Τονιάτσι και Νουαρέ, που την πραγματική ζωή τους δεν σημάδεψαν τα καζίνα του Μόντε Κάρλο και οι νεαρές στάρλετ.

Οι «Εντιμότατοι» ξανασυναντήθηκαν το 1982 για να γυρίσουν τη συνέχεια της πρώτης ταινίας. Δεν είναι πια πέντε αλλά τέσσερις, καθώς στην πρώτη ταινία ένας φίλος φεύγει (δίνοντας την αφορμή για την καλύτερη φάρσα).

Τίποτα δεν τους σταματά μπροστά στην πρόκληση ενός νέου χοντροκομμένου αστείου προκειμένου να ξορκίσουν όσα τους κυνηγούν, διότι, όπως λέει και ο Εμπειρίκος, «έκαναν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου».




7 - 10/07/2005