Η ώρα της κρίσης

Οι «New York Times» το είπαν «Το κατά Τζέιμς Ευαγγέλιο». Συντηρητικός αρθρογράφος της εφημερίδας το χαρακτήρισε «απολογία του Πανθεϊσμού», της φιλοσοφικής θεωρίας που ταυτίζει τον Θεό με τον Κόσμο. Η «Washington Post» έγραψε ότι αποδίδει πνευματικές δυνάμεις στη φύση. Και το Βατικανό το κατηγόρησε ότι μετατρέπει την οικολογία σε θρησκεία της χιλιετίας.
Τίποτα απ όλα αυτά, όμως, δεν σταμάτησε την τρελή κούρσα του «Αβαταρ» για τα Οσκαρ και για τον τίτλο του μεγαλύτερου μπλοκμπάστερ όλων των εποχών. Αλλά η σχεδόν θρησκευτική θεώρηση του κόσμου και του ανθρώπου από τον Τζέιμς Κάμερον δεν είναι η μοναδική φετινή περίπτωση μεταφοράς στο σελιλόιντ των προβληματισμών του ανθρώπου για το θείο. Κωμωδίες όπως το «The invention of lying», δράματα σαν το «The blind side», ιστορίες για το τέλος του υλισμού, σαν τον «Εκλεκτό» και τον «Δρόμο», έφεραν στο σινεμά τη θρησκεία. Φυσικά δεν πρόκειται για μια συντονισμένη απόφαση ή μια συνωμοσία διαμόρφωσης θρησκευτικής συνείδησης αλλά μάλλον για μια απάντηση των ταινιών προς το κοινό τους. Σε έναν εξαιρετικά ασταθή κόσμο, αυτόν της κρίσης και της αβεβαιότητας, οι άνθρωποι ανατροφοδοτούν τη σχέση τους με το «θείο».

* Ακόμη και το γεγονός ότι φέτος τα Χριστούγεννα προβλήθηκε άλλο ένα ριμέικ της «Χριστουγεννιάτικης ιστορίας», με τον Τζιμ Κάρεϊ στον ρόλο του Σκρουτζ, συνδυάστηκε με την οικονομική δυσπραγία και την προσπάθεια αποσύνδεσης της ευτυχίας από τα υλικά αγαθά.

Ανθρωπιά και θρησκευτικότητα

* Αλλά σ' έναν κόσμο τρομακτικό, που μόλις βγήκε από τη βιβλική Αποκάλυψη, τίποτα υλικό δεν έχει σημασία. Στον «Δρόμο» του Τζον Χίλγκοτ, με τον Βίγκο Μόρντεσεν και τη Σαρλίζ Θερόν, αυτό που εξυμνείται είναι η ανθρωπιά κι όχι η επιτυχία. Η ταινία αφηγείται την περιπλάνηση ενός πατέρα κι ενός γιου στο νέο κόσμο, στον οποίο το μόνο άξιο να μεταδοθεί από την προηγούμενη στην επόμενη γενιά είναι η πνευματικότητα.

* Πνευματικότητα και υλισμός αναμετριούνται και στο «Last Station» του Μάικλ Χόφμαν, με τον Κρίστοφερ Πλάμερ στον ρόλο του διάσημου ρώσου συγγραφέα Λέοντος Τολστόι, ο οποίος προσπαθεί να αντέξει τις σειρήνες της ίδιας του της δόξας και του πλούτου και να παραμείνει πιστός στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Ο Τολστόι σε όλη του τη ζωή αναζητούσε το αληθινό νόημα του χριστιανισμού, και οι απόψεις του τον έφεραν σε σύγκρουση με τη ρωσική εκκλησία.

* Σαφείς είναι οι αναφορές στη χριστιανική θεολογία και στον «Εκλεκτό» των αδελφών Χιούζ, με τον Ντένζελ Ουάσινγκτον. Το «βιβλίο του Ελάι», στον πρωτότυπο αγγλικό τίτλο, είναι η Βίβλος. Και η σωτηρία της ανθρωπότητας, χριστιανική υπόθεση.

* Η Αποκάλυψη έρχεται και στο «Legion», μια ταινία του Σκοτ Στιούαρτ με τον Πολ Μπέτανι στον ρόλο του αρχάγγελου Μιχαήλ. Σε αυτή την ταινία δεν έχασαν οι άνθρωποι την πίστη τους στον Θεό, αλλά το ανάποδο.

* Ενα θρησκευτικό θέμα, την ιστορία του Ιώβ, και έναν θρησκόληπτο ήρωα, τον Λάρι Κόπνικ, έχει και η τελευταία ταινία των αδερφών Κοέν, «Ενας σοβαρός άνθρωπος». Ο πρωταγωνιστής της μαύρης αυτής κωμωδίας βλέπει τον κόσμο του να γκρεμίζεται, τον εαυτό του να υφίσταται τις ταλαιπωρίες του βιβλικού προγόνου του και καταφεύγει, για να σωθεί, ακόμη και στους ραβίνους.

* Κωμωδία, θρησκευτική σάτιρα κατ' ακρίβειαν, μπορεί να χαρακτηριστεί η ταινία του Ρίκι Τζερβέ «The invention of lying», για τη θρησκευτική ορθότητα της αλήθειας και το μπέρδεμα που μπορεί να προκαλέσει στον κόσμο η ανακάλυψη του ψέματος.

Χριστιανικά μηνύματα

* Η μετά θάνατον ζωή και οι αναπόφευκτες θρησκευτικές προεκτάσεις μπαίνουν στο επίκεντρο της νέας ταινίας του Πίτερ Τζάκσον «Παραδεισένια οστά». Θέμα της, ο βιασμός και η δολοφονία μιας δεκατετράχρονης κοπέλας, η οποία αιωρείται μεταξύ του Ανω και του Κάτω Κόσμου και παρακολουθεί πώς βιώνουν τον θάνατό της η οικογένεια αλλά και ο βιαστής της.

* Χριστιανικά τα μηνύματα και στο «The blind side» του Τζον Λι Χάνκοκ. Πρόκειται για την ιστορία μιας θρησκόληπτης εύπορης οικογένειας του Νότου, που υιοθέτησε ένα άστεγο μαύρο αγόρι, το οποίο, χάρη στη θετή μητέρα του, τη φετινή νικήτρια των Οσκαρ Σάντρα Μπούλοκ, έγινε μεγάλο αστέρι του ράγκμπι. Στην ταινία το περιβάλλον που αγκαλιάζει το φτωχό αγόρι είναι συντηρητικό και διαποτισμένο με αυστηρές ευαγγελικές παραδόσεις. *